Bizim Mahalle-Konak, Güzelyurt Mahallesi

Hamza Gül - MAHALLEMİZİN KİMLİĞİ (129'uncu Mahalle)

Mahallenin adı:  Güzelyurt

Mahallenin ilçesi, ili: Konak/İzmir

Posta Kodu: 35250

Mahallenin nüfusu: 21

Mahallenin seçmeni: 21

Mahallenin sokak ve cadde sayısı: 16

Mahallenin muhtarı:  Hüseyin Koparan

Güzelyurt Mahallesi’ni birçok İzmirli bilmez, ancak Havra Sokağı derseniz hemen hemen herkes bilir. Mahalleden öne geçen Havra Sokak benimde Bizim Mahalle’nin 129’uncu durağında rehberim oldu. Geziye Mezarlıkbaşı’ndan Havra Sokağı’na girerek hazırladım Güzelyurt Mahallesi sayımızı. Ne güzel sokaktır Havra Sokağı; bir ucu geçmiş yıllarda yanan Saray Sineması’na, diğer ucu da Kestane Pazarı Camisi’ne çıkar. Saray Sineması’nda yoksul bekâr erkekler için üç film birden; Kestane Pazarı Camisi’nde sokakta çınlayan vaaz; sokağın adı Havra! Havra Sokağı bir ressamın paleti gibi rengârenk; mevsimine göre yemyeşil marullar, yeşil beyaz taze soğanlar, mor mor patlıcanlar, sarı sarı limonlar, al al domatesler, karalı kırmızılı turplar, turuncu mandalinalar, portakallar, gümüş giysili grili pembeli balıklar…

HÜZÜNLÜ BİR SOKAK

Havra Sokağına daha önceleri alış veriş içinde birkaç kez girmişliğim vardı. Bu kez Bizim Mahalle için önce Sinagogları fotoğraflayıp oradan sokağa çıktığımda bu gezim daha duygusal havada geçti. Sokakta gezerken çıkan insan seslerinin geçmişi, hafızalara dokunarak bir zamanları anımsatıp sokağın hüzünlenmesine sebep oluyor. Sokağın hüzünlü ibadethaneleri şöyle: ŞALOM SİNAGOGU : Kemeraltı Havra Sokağı’nda yer alan yapı, Algaze Havrası’nın karşısında konumlanmaktadır. Yapı 1500 yıllarında yapılmıştır ve 1841 yılındaki büyük İzmir yangını havranın önünde durdurulmuştur. ALGAZE SİNAGOGU : Kuzeyinde Şalom, güneybatısında Sinyora Giveret havralarının konumlandığı Algaze Havrası, 1724 yılında Algazi ailesi tarafından yaptırılmıştır. Günümüzde yapı tek katlıdır. SİNYORA SİNAGOGU : Sinyora Giveret Havrası, Anafartalar Caddesi’ne ve 927. sokağa cephe veren parselde Havra Sokağı’nda konumlanmaktadır. Algaze ve Şalom havralarına çok yakın konumdadır. BİKUR SİNAGOGU : Yapı İkiçeşmelik Caddesi üzerinde yer almaktadır. Bikur Holim Havrası, 1724 yılında Hollanda asıllı İzmirli bir Yahudi olan Salamon de Ciaves tarafından yaptırılmıştır. ETZ HAYİM SİNOGOGU : Bu sinagogun Bizans devrinden kalma bir sinagog olduğu söylenmektedir. Muhtelif tarihlerde vuku bulan yangınlarda defalarca yanmıştır. TALMUT TORA SİNAGOGU : Çok eski bir sinagog olup, 1838 yılında Hacez kardeşler tarafından onarılmıştır. Daha sonra muhtelif tarihlerde yeniden restore ettirilmiştir.

MUSEVİ VATANDAŞLARA REMSİ MEKTUP

Yahudi Mahallesi olarak bilinen 1925’te Güzelyurt Mahallesi olarak tescillenen mahallenin ilk sakinlerinin torunlarına halen başta Milli Savunma Bakanlığı olmak üzere birçok devlet kurumundan resmi evraklar muhtarlığa gönderiliyor. Mahallede yaşamasalar da dedelerinden babalarından dolayı nüfus kayıtları Güzelyurt Mahallesi’nde görünen erkek Musevi gençlere askerlik evraklarının adreslerinde bulunamadığı için muhtarlığa verildiğine tanık olunca mahallenin geçmişine ait tarihi izlerin bir kez daha yüzünüze çarptığına tanık oluyorsunuz. Mahallenin en eskilerinden olan muhtar Hüseyin Koparan, babasından kalan işyerini ikamet olarak gösterdiğini belirterek, “Mahallemde zaman içinde var olan evlerin hepsi boşaldı. Şimdi resmi konut olarak bir konut görünüyor. O da boş. Mahalle sakinleri olarak görünen 21 kişi benim gibi işyerlerini ikamet olarak gösterenlerden oluşuyor. Burası uzun yıllar Ege Bölgesi’nin ayakkabıcılık sektörünün kalbi gibiydi. Sonraları Pınarbaşı’na ayakkabıcılar sitesi yapılıp esnafın büyük bölümü oraya taşınınca burada çok sayıda eski işyerleri de boş kaldı. Mahalle sınırlarım içinde nereden bakarsanız bakın bin civarında işyeri boş olarak duruyor.  Mahallemizin üst yanı İkiçeşmelik’e aşağı tarafı ise Kemeraltı Çarşısı’na uzanıyor. Kemeraltı tarafında Kuyumcular başta olmak üzere konfeksiyon ağırlıklı işyerleri bulunmakta” dedi.

DAR SOKAKLARIN RENKLİ TARİHİ

Güzelyurt Mahallesi’nin Eşrefpaşa ve Anafartalar Caddeleri ile Havra Sokak ile toplam 14’de sokağı bulunuyor. Bu sokakların büyük bölümü dar ve üzerinde neredeyse tamamı tarihi binalardan oluşan yapılar mevcut. Sokaklarda yürürken adım başı tarihi bir obje görmenin şaşkınlığını yaşıyorsunuz. Tarihin derin bir o kadar da gizemli sayfalarında yolculuk eder gibi dolaşılan sokaklarda bulunan Sinagoglar Cumartesi günleri ibadete açık. Özellikle Türkiye-İsrail ilişkilerinin gerginleştiği dönemlerde (Mavi Marmara Saldırısı gibi) İzmir’de yaşayan Musevi vatandaşların ibadete gelmekte zorlandıkları ifade ediliyor. Tamamı SİT kapsamında olan mahallenin birçok binası bakımsızlıktan yıkılmak üzere olduğunu belirten muhtar Hüseyin Koparan, “Buralar elbette geçmişi oldukça uzun bir tarihe sahip. Oysa buralara devletin ilgili kurumları bir an önce el atıp ciddi bir çalışma başlatsa İzmir turizm yönünden oldukça iyi bir noktaya gelir. Şimdi binalar bakımsızlıktan dökülüyor, bunların içinde dini konumu olan Sinagoglar geliyor. Belediyelerimiz imkanları dahilinde bu binalardan bazılarını restore ettiriyor, ancak Kültür Bakanlığımız da bu konuda gerekli çalışmaları ivedilikle yapmalıdır” şeklinde konuştu.

BEİT HİLLEL AYAĞA KALDIRILIYOR

İzmir Büyükşehir Belediyesi, 17. yüzyılda yapıldığı bilinen ve sadece ön cephe duvarı ayakta kalan Beit Hillel Sinagogu'nu restore etmek için çalışma başlattı. 29.5 milyon liralık kamulaştırma çalışmalarının yanında, personel ve malzeme desteği de verdiği tarihi Agora bölgesi ile sinagoglar ve çevresini rehabilite ederek Kemeraltı Çarşısı ile bütünleştirmeyi hedefleyen Büyükşehir Belediyesi, şimdi de Beit Hillel Sinagogu'nda yeniden yapım çalışmaları başlattı.