“Konseyler Belediye Başkanının Encümeni mi?”

Karabağlar Kent Konseyi'nde, 4 kişinin görevinden istifa etmesi üzerine Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden Prof. Dr. Zerrin Toprak Karaman, kent konseylerine ilişkin görüşlerini dile getiren bir açıklama yayınladı

DİLEK BAKIRKAYNAK

“Kent Konseylerinin Belediye Başkanı’nın Encümeni mi?” sorusunu sorarak açıklama yapan ve konu üzerine görüşlerini dile getiren Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden Prof. Dr. Zerrin Toprak Karaman, “2006 tarihli Kent Konseyi Yönetmeliği, 1996 tarihlerinde İstanbul Habitat toplantısı ve sonraki uluslararası demokratik yapılanma süreçlerinin, Türkiye’de kamu yönetimine uygulama boyutunda, cesaret verdiği yasal düzenlemelerimize yansımış bir eylem çıktısıdır” dedi.

Yönetmeliğin amacını kısaca açıklayan Karaman, yaptığı açıklamada, “Kentin sürdürülebilirliğinin ‘hizmetlerde etkinlik’ ve ‘demokratik katılım’ unsurlarının yer aldığı ‘olmazsa olmaz’ bir kent yönetim modelini işaret etmektedir. Yönetişim olarak kısaca tanımlanan, kamu, özel ve sivil ortaklı birlikteliğini öne çıkaran geniş bir perspektiften kentli haklarının yine kentliler eliyle sahip çıkılmasına yönelik bir felsefeye dayanmaktadır.

Bu kurumlardan, sivil toplum örgütlerinden, üniversitelerden (bkz Yönetmelik, md.8) gelen gönüllü görevlilerden oluşan ortak akıl ve ortak adım yapılanması bir siyasi organizasyon değildir. Zaten yasal karar alıcı rollerde olan kurum temsilcilerinin kent konseyleri genel kurullarında yer almasının felsefi açılımı, hemşerilerin konuya bakışı ile ilgili politik iklimi yakından ve bir bütün olarak görmeleri açısından bir anlam ifade etmektedir. Kent Konseyi adını alan ve yerel yerleşiklere ait bu müzakere ortamı; kentin kalkınmasında sürdürülebilirliğin sağlanması, doğal çevreye saygı, sosyal yardımlaşma ve dayanışma haklarının korunması kadar, sorumluluk, hesap verilebilirlik, katılımcılık ve yerel halkın önemsenmesi temel ilkeleri içinde hareket edecektir.

Oysa uygulamada farklı farklı örneklerde; gerek belediye başkanları, gerekse kent konseyi katılımcıları ile kent konseyi başkanları ve genel sekreterlerin karşılıklı rol ve sorumluluklarının her zaman doğru algılandığını görememekteyiz.

Duruma göre kent konseyinin mali gücünün belediye bütçesinden sağlandığından hareketle belediye başkanı, kent konseyi üzerinde hâkimiyet kurmaya çalışmaktadır. Özellikle ya kendisini veya kendi desteklediği kent konseyi başkanını, genel kurula seçtirmeyen belediye başkanı uygulamada yok denecek kadar azdır. Oysa kent konseyi başkanı ile yönetim kurulu üyelerinin, kent konseyi genel kurul üyelerinin hür iradesiyle ve kendi bünyesinden, seçilmesi ve çalışma gruplarının oluşturulması gerekmektedir. Daha ilk aşamada bu temel kurala dikkat edilmemesi, kentin toplumsal sermayesi olan kent konseyi katılımcılarını gücendirmektedir. Kent Konseyinin, yerel siyasetin oluşturulmasında resmi görevi ve idari/cezai sorumluluğu olan belediye meclisine fikri ve gönüllü çalışmalarda bedeni katkısı beklenmektedir. Bu katkı belediye başkanının istediği yönde ve istediği kadar değildir. Öncelikle belediye başkanlarının ve ekibinin bu temel ilkenin farkında olması gerekmektedir. Mevzuatın, genel sekreter gibi stratejik/kilit personelin seçiminde belediye başkanına aktif rol vermesinin, kent konseyi örgütsel yapısının, felsefesine aykırı işlemesine yol açtığını da görmek gerekir.

Yönetmelik, Kent Konseyi’nin görevlerini listelemiştir. Sürdürülebilir gelişmenin sağlanması ve bu konuda ortaya çıkan sorunların çözümüne yönelik planların hazırlanması ve uygulanmasının sağlanması; Kente ilişkin temel stratejiler ve faaliyet planlarının belirlenmesinde, uygulama ve izleme süreçlerinde katkıda bulunulması vb bu görevler Konseyi, belediyenin temel ve stratejik bir ortağı durumuna getirmektedir. Nitekim, Kent Konseyinin, Belediyenin bir organı olarak tasarlanmaması da özerk yapısının korunmasını sağlamak içindir. Meclislerde ve çalışma guruplarında oluşturulan görüşler, Kent Konseyi genel kurulunda görüşülerek kabul edildikten sonra değerlendirilmek üzere ilgili belediye meclisine sunulmaktadır.

Yine model içinde kolaylaştırıcı rollerde olması gereken her ne kadar belediye başkanı tarafından gösterilen 3 aday tarafından seçilse de, genel sekreter, kent konseyi başkanına ve yürütme kuruluna karşı sorumlu olması gerekirken, Kent Konseyi organlarının hiyerarşik üstü gibi bir rol ve tavır almasının sistemin işleyişi açısından kabul edilebilir bir yönü bulunmamaktadır. Kuşkusuz bu tavır, belediye başkanlarının demokrasiden uzak, yönetişim felsefesini benimsememiş, merkeziyetçi zihinsel yapılarının kent konseyi çalışmalarına yansımış halidir ve yönetmeliğin demokrasi vurgusundan amaçladığı da bu tarz bir yönetim yöntemi değildir.

Yürütme Kurulu üyeleri ve Kent Konseyi başkanına mobing yaparak, görev bıraktırmak çoğu Büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyelerinde uzun zamandır uygulamadadır. İçişleri Bakanlığının, Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Katma Protokolünde de yer aldığı gibi(Protokolü imzalamamış olsa da), Kent Konseylerinin çalışmalarının değerlendirilmesini kolaylaştıran göstergeleri hala oluşturmamış olması, yönetmelik dışı oluşturulan yönetsel ve fikri yapıyı cesaretlendirirken, hemşerileri kent konseylerinden uzaklaştırmakta ve katılım heveslerini kırmakta, tiranlığı her seviyede cesaretlendirmektedir” şeklinde görüşlerini aktardı.