Yeni yılın yaklaşmasıyla birlikte asgari ücret, memur ve emekli maaşlarına yapılacak zamlar merak konusu olurken; hükümetin yüzde 25’lik bir artışla yetineceği, enflasyon hedefi doğrultusunda maaş artışlarını sınırlı tutacağı öngörülüyor
KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER- Yeni yıl yaklaşırken asgari ücret, memur ve emekli maaşlarına yapılacak zamlar gündemin ana başlıklarından biri haline geldi. On binlerce çalışan ve emekli, yıl başında gerçekleştirilecek asgari ücret görüşmelerini büyük bir heyecanla bekliyor. Türkiye’de şu anda ortalama 15 milyonun üzerinde ücretli çalışan, 5 milyonun üzerinde memur, 2 milyonun üzerinde memur emeklisi ve 16 milyona yakın SSK ve Bağ-Kur emeklisi bulunuyor. Son 10 yılda asgari ücret 773,01 TL’den 17 bin 2 TL’ye yükselirken, yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 17,67 olarak kaydedildi. Uzmanların değerlendirmelerine göre, bu yıl asgari ücrette yüzde 25 civarında bir artış beklenirken, memur ve emeklilere yapılacak zamların ise yüzde 10-15 bandında gerçekleşmesi öngörülüyor.
İktidarın hedef enflasyonu bahane ederek düşük bir artış vermeye çalışacağına dikkat çeken Ekonomist Prof.Dr. Hüsnü Erkan, “Artışın en azından yıllık enflasyonu baz alan bir artış olması ve onun biraz üzerinde gerçekleşmesi gerekir. Daha yüksek bir artış için istikrar paketi bahane gösterilerek engellenecektir. Kısacası iktidar yüzde 25’i baz almak isteyecek, ancak mevcut durumda en az yüzde 65-70 arası bir zam yapılması gerekiyor” dedi.
Ekonomist Dr. Ayhan Bülent Toptaş da ekonomi yönetiminin 2025 yılı için hedeflediği enflasyon oranını dikkate alarak yüzde 25’lik bir zam yapmayı planladığını ifade etti.
Asgari ücret, memur ve emekli maaşlarındaki zam oranının uygulanan sıkı enflasyon politikalarına uygun olarak yüzde 25’i aşmayacağını belirten ekonomist Prof.Dr. İbrahim Atilla Acar, “Bu sene program içinde zor bir yıl olacak. Yakında seçim yok. Hükümetin elinin güçlü olduğu ve ‘yaptı, yaptı olacak’ bir yıl. Gerekçemiz 2025 için belirlenen yüzde 17,5’lik enflasyon hedefidir. TCMB, bu rakamın yüzde 7’ye kadar oynayabileceğini söylediği için üst sınır kendiliğinden oluşmuş oldu. Bütçe üzerinden gidersek, 2025 yılı bütçe açığının 2025 GSYH’ye oranı yüzde 3,1 ve açığın bütçe payı yüzde 13,1’dir. Bütçe açığı enflasyonu da artırır. Mevcut hesap kitabı buna göre yaparlar. Belki emekliler için yukarı yönlü bir miktar esneme, memurlarda ise biraz düşük bir miktar söz konusu olabilir. Maaş ücret yoluyla da olsa, hükümet kamu harcamaları yoluyla tüketimi artırmak istemeyecek ve üst limiti burada tutacaktır” diye konuştu.
Türkiye’de son 10 yıllık süreçte asgari ücret miktarı 773 TL’den 17 bin 2 TL’ye geldi. Bu süreçte yapılan zamlar baz alındığında ise ortalama yüzde 17,67 olarak kaydedildi. Yıllık asgari ücretlere ve yapılan zamlara bakıldığında ise sırasıyla 2013 yılında 773,01 TL olan asgari ücret yüzde 9,44 zamlanarak 846 TL’ye, yüzde 12,17 zam ile 949,07 TL’ye, yüzde 12,17 zamlanarak 1.300,99 TL’ye, yüzde 37 zamlanarak 1.404,60 TL’ye, yüzde 8 zamlanarak 1.603,12 TL’ye, yüzde 14,17 zamlanarak 2 bin 20 TL’ye, yüzde 26 zamlanarak 2 bin 324,70 TL’ye, yüzde 15,05 zamlanarak 2 bin 825,90 TL’ye, yüzde 21,56 zamlanarak 2022 Ocak-Temmuz döneminde 4 bin 253,40 TL ardından Temmuz-Aralık döneminde 5 bin 500,35 TL’ye, yüzde 29,32 zamlanarak 2023 Ocak-Temmuz döneminde 8 bin 506,80 TL ardından Temmuz-Aralık döneminde 11 bin 402 TL’ye ve son olarak gelen yüzde 49 zam ile 17 bin 2 TL’ye yükseldi.
Peki asgari ücret ve emekli maaşları artarken Türkiye’de enflasyon rakamları nasıl seyretti? Türkiye’de enflasyon canavarı, son 10 yıllık döneme bakıldığında ilk olarak 2019 yılında kendini hissettirdi. 2018 yılı Ocak ayında yüzde 10,35 olan yıllık enflasyon, 2019 yılında yaklaşık yüzde 50 oranında yükselerek yüzde 20,35 seviyelerine ulaştı. 2020 yılında yapılan müdahalelerle yüzde 12,15’e düşen enflasyon, 2021 yılında düşük de olsa artış göstererek yüzde 14,97’ye çıktı. İkinci büyük artışın yaşandığı 2022 yılının ardından ise enflasyonun önü alınamadı. 2024 yılının Ocak ayında yıllık enflasyon son 10 yılın rekorunu kırarak yüzde 64,86 olarak açıklandı. Eylül ayı sonu itibarıyla beklenen enflasyon oranı ise yıllık bazda yüzde 49,38 olarak duyuruldu.
2024 Temmuz ayında SSK ve Bağ-Kur emeklileri için maaş artışı yüzde 24,73, memur ve memur emeklileri için ise yüzde 19,31 olarak gerçekleşti. Eylül ayıyla birlikte üç aylık enflasyon verileri de açıklanırken, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarındaki toplam enflasyon oranı yüzde 8,92 olarak kaydedildi. Yeni yıl emekli maaş zammı, 2024’ün son altı aylık enflasyon farkına göre belirlenecek. Yıl sonu enflasyon rakamları, emekli maaşlarının yeniden şekillenmesinde belirleyici rol oynayacak.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan’ın Washington’da yatırımcılarla gerçekleştirdiği görüşmelerde 2025 para politikasını şekillendirirken asgari ücret artışı boyutunu da değerlendirecekleri mesajını verdiği belirtildi. Merkez Bankası Başkanı görüştüğü yatırımcılara yüzde 25 civarında bir asgari ücret artışının 2025 enflasyon görünümüyle uyumlu olacağı mesajını verdi. Eğer Karahan’ın tavsiyesi gerçekleşirse yılbaşında asgari ücret 21 bin 252 lira olacak.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda asgari ücretli adına 4 işçi olacağını açıklayan Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, geçtiğimiz haftalarda “Geçen sene geldiler, yazdılar, dediler ki ‘18 bin lira olsun, yılda 2 kere olsun.’ Aynısını ülkeyi yönetenlerin önüne koyduk. ‘Yok, biz bu masada olmuyoruz’ dediler. Aynısını bu sene de yapacağız. Onlar ne karar alırsa, o aldıkları karara harfiyen uyacağız” ifadelerini kullanmıştı.