Pamuk sektöründe yüksek maliyetler ve yetersiz desteklemeler, üreticiden sanayiciye tüm paydaşları derin bir krize sürüklerken yaklaşık 3 yıldır sorunlarla boğuşan sektörde yeni sezon ümitleri şimdiden suya düştü
KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER / Pamuk sezonunun bitmesine kısa bir süre kala hem üretici hem de sanayici dert batağına batmış durumda. Üretici, artan maliyetlerden ve düşen fiyatlardan şikayetçi. Üstelik fiyatların düşmesine rağmen alıcı da kolay bulunmuyor. Sanayici ise durgunluktan ve talep yetersizliğinden şikayetçi. Tüketici ise artan fiyatlar nedeniyle giyime para bulamamaktan yakınıyor. Geçtiğimiz günlerde açıklanan prim desteği ise üreticinin derdine dert katarken sektörün 3 yıldır bir adım bile ilerleyemediğini kanıtlar nitelikteydi. 30 milyar dolarlık ihracat rakamıyla ülke ekonomisi için çok önemli bir sektör olan pamuğun sektördeki her paydaşın 3 yıldır zorluklarla boğuştuğunu ifade eden İzmir Ticaret Borsası (İTB) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, “Pamuk fiyatları neredeyse diplerde ama kafalarda hala acaba daha düşecek mi sorusu var. Sektör gerçekten zor zamanlardan geçiyor. Bu senenin de çok kolay geçmeyeceği ise ortada” diye belirtti.
Sanayiciden üreticiye kadar sektör paydaşlarının yaklaşık 3 yıldır zorlu bir süreçten geçtiklerini ve önümüzdeki sezonda da bu sorunların artarak devam edeceğini beklediklerini dile getiren Uçak, “Enflasyonun güçlenmesi ve uygulanan politikalar artan faiz oranlarını takip edince para her geçen gün daha değerli hale geliyor, ticaret yapmak git gide zorlaşıyor Sanayici artan işgücü ve girdi maliyetlerinin yüksek olması sebebiyle pazar payını kaybediyor. Hal böyle olunca ne üreten mutlu ne alan mutlu ne de satan mutlu. Bu durum uygulanan politikalarla ve kurla beraber daha büyüyen bir sorun haline geliyor. İç piyasada işler azalıyor, para sıkışıyor. Çark bu döngüde tam randımanlı olarak maalesef çalışamıyor. Mart kontratı ile birlikte spekülatörlerin de desteğiyle fiyatlar önce 90 librelere daha sonra da 100 sent librelere doğru geçerek iyi bir noktaya gelmişti. Ancak talebin düşüklüğü düşünülenden daha ağır. Pamuğun hızlı bir şekilde yaptığı bu yükselişi aynı hızla geri vererek 67 sent librenin altını gördü. Bu ne demek biliyor musunuz? 103 libreden 67 libreye düşmüş bir pamuk fiyatının bugünkü kurla karşılığı 28 – 30 TL. Açıkçası sektör gerçekten zor zamanlardan geçiyor. Bu senenin de çok kolay geçmeyeceği ortada” diye konuştu.
Geride kalan 2023-2024 sezonu hakkında bilgilendirmelerde bulunan Uçak, “Geçtiğimiz sezona bakacak olursak, iyi geçirmediğimiz, pazar kaybettiğimiz, girdi maliyetlerinin yükselişini sürdürdüğü, uygulanan para politikalarının sektöre yara sağlayamadığı, kurda yaşanan hareketliliğin yine olumsuz sonuçlar doğurduğu bir sezona giriş yapmıştık. 2022 ve 2023 yıllarında yaşanan gelişmeler hakkındaki ve reel piyasadaki fiyatların bir önceki sezona göre sert düşmesi 2023 ve 2024 sezonu için kafalarda soru işareti oluşturuyordu. Fiyatların aşağı gelmesi muhtemeldi ama ümit henüz tam anlamıyla hem üretici açısından hem de sanayici açısından tükenmişti. Bu durum enflasyonun yarattığı bir resesyon olarak yorumlansa da enflasyon halen çok güçleniyor ve ülkelerdeki merkez bankalarının uygulamış olduğu faiz ve para politikalarını destekler nitelikteydi. Yani aslında resesyona geçiş sağlanmamış ama acı reçete tam olarak ortaya çıkmamıştı” ifadelerine yer verdi.
YÜKSEK ARZ TEHLİKESİ KAPIDA
Enflasyon biraz olsun düşse de geride bıraktığı resesyon sebebiyle sektörün içinden çıkılmaz bir hal aldığını ifade eden Uçak, “Enflasyonda biraz düşüşler olsa da büyüklüğü tedirgin etmeye devam ediyor. Bu da talep talebin geri geldiği sanılıp geçen dönemin ardından daha da önce yaşadığı düşünülen resesyonu gerçek anlamda yaşamaya başladığımız ve her paydaş için zor günlerin başladığı günleri bize getirdi. Bugün o günleri hep birlikte yaşıyoruz. Yurt içi piyasasında 2023- 2024 sezonunda 45 TL olarak başlayan pamuk 40 liralara düştükten sonra 70 liralara gitti ve oradan tekrar geriye 45 ve 55 bandının arasına döndü. Bunun yanında her şeye zam geldi, girdiler arttı para hem çok kıymetli hem çok kıymetsiz hale geldi. Ama pamuk halen 3 senelik zorlu bir dönem içerisinde aynı fiyatta ve aynı fiyatta da devam ediyor. Çok ilginç! Sektörün içindeki paydaşlara da bir şey diyemiyorum çünkü globalde rekabet edebilme güçlerini kaybettiler. Sezon içinde yaşanan fiyat artış dönemi tam da pamuk ekim dönemine denk gelmesi nedeniyle ekim alanlarında hem Türkiye’de hem de dünyada başta Brezilya ve Amerika olmak üzere rekor seviyelere doğru çıktı. Bu durumda muhtemel olarak üretim de artacak. Böyle sıkıntılı bir sezon içerisinde bir de yüksek arza girme noktasına geldik. Henüz yaşamadık ama belki de yaşayacağımız şey de tam olarak bu olabilir” ifadelerini kullandı.
FİYATLAR DAHA DA DÜŞECEK Mİ?
Yeni sezonu yüksek girdi maliyetleri ve yüksek faizlerle başlayacaklarını öngördüklerini belirterek açılanan destek miktarının yetersiz olduğunu vurgulayan Uçak, “Pamuk fiyatları neredeyse diplerde ama kafalarda hala daha soru işaretleri var. Daha düşecek mi? Yoksa bu acı reçeteyi herkes faturalandırdıktan sonra bir yerden destek bulup kendini daha da yukarıya taşıyabilecek mi? Devletin destekleme primine artış yaparak üreteceği bir can suyu vereceğini düşünüyorduk ama 3 yıldır değişmeyen 1,6 TL’ye devam kararı verildi. Destekleme primlerini yeterli görmüyoruz. Bunun tekrardan Cumhurbaşkanımız tarafından değerlendirilerek 3 yıldır devam eden 1,60 TL destekleme priminin özellikle güncellenmesinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. 30 milyar dolarlık bir ihracata sahip olan sektörün 3 yıldır aynı yerde eksi enflasyonla devam ediyor olması mümkün değil. Eğer ki Türkiye üretimle istihdamla ihracatla büyüyecekse bunun yolu üretimden geçer. Üreten insanların desteklenmesi de elzemdir. İçinde bulunduğumuz sıkıntıların hepsinin bir bir farkındayız. Ama bunları doğru yerde ve doğru zamanda harcamamız gerektiğini de bilincinde olmamız gerek. Yoksa ekonomiyi tamamen durdurarak, cezalarla, vergilerle eğer ki ekonomiyi düzelteceğimizden düşünüyorsak bu durumun gelip geçici olduğunu düşünüyorum” dedi.