11 ayın sultanı Ramazan geldi. Bu ayda Müslümanların oruçlu geçirdiği gün sonunda akşam ezanı vakti ile birlikte iftar vaktinin geldiğini haber veren iftar topu nedir? İftar topu yasaklandı mı?
Ramazan ayı ile birlikte geleneksel uygulamalar da yeniden hayat buluyor. Türkiye'nin birçok il ve ilçesinde, iftarın yaklaştığını duyuran özel bir durum var: İftar topu. Bu top, Müslümanların oruçlu geçirdikleri günün sonunda, akşam ezanıyla birlikte iftar vaktinin geldiğini müjdeliyor. Tarihi geçmişiyle derinleşen bu geleneğin bugün de yaşatılması, toplumun birlik ve beraberliğini simgeliyor. Ramazan'ın bereketiyle birlikte yükselen ezan sesleriyle birlikte, iftar topunun atılması, binlerce kişiyi bir araya getirip, manevi bir coşkuyla iftar sofralarını paylaşmaya davet ediyor. Peki tüm bu bilgiler ışığında iftar topu nedir? İftar topu yasaklandı mı? Detaylar haberimizin devamında...
İFTAR TOPU NEDİR?İftar topu, Ramazan ayı boyunca Müslümanların oruç tuttuğu günlerin sonunda akşam ezanıyla birlikte iftar vaktinin geldiğini duyuran bir geleneğin parçası olan bir uygulamadır. Günümüzde genellikle ses bombaları kullanılsa da, geçmişte ses sistemlerinin olmadığı zamanlarda bu gelenek, ihtiyaçtan kaynaklanan bir zorunluluk olarak başlamıştır.
Bu gelenek, Ramazan ayının başlangıcını kutlamak ve kutsal ayın gelişini müjdelemek için öncelikle bir top atışıyla başlar. Ardından her gün akşam ezanının okunduğu saatte, iftar vaktinin geldiğini duyurmak amacıyla tekrar top atışları yapılır.
İftar topu geleneği, Ramazan ayının manevi atmosferini daha da güçlendirerek toplum içinde bir dayanışma ve birlik duygusu oluşturur. Bu geleneğin devam etmesi, toplumun kültürel mirasını yaşatma ve bir arada olma duygusunu pekiştirme açısından önemlidir.
İftar topu geleneği, günümüzde İslam dünyasının birçok yerinde yaygın bir gelenek olmasına rağmen, aslında saatlerin, televizyonların veya cep telefonlarının henüz icat edilmediği dönemlerde tüm şehre iftar vaktini bildirmek için kullanılmaya başlandı. Tarihçilerin bir kısmı, bu uygulamanın Mısır'da ortaya çıktığını düşünüyor. Bazıları, bu geleneğin 10. yüzyıla kadar uzandığını iddia ederken, Fatımi halifelerinden birinin Kahire'nin Mukatam Tepesi'ne bir top yerleştirilmesini emrettiğini ve böylece tüm Müslümanların oruçlarını bozma işaretini duyduklarını öne sürüyorlar. Ancak bu dönemde top teknolojisinin henüz icat edilmemiş olması, bu iddiayı pek olası kılmamaktadır.
Diğer tarihçiler ise, geleneğin izini 15. yüzyıldaki Memluk hükümdarı Seyfeddin Huşkadem'e kadar sürdürmektedirler. Ancak en yaygın açıklama, geleneğin kökeninin 19. yüzyılda, Osmanlı'nın Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın yönetimi sırasında olduğudur. Bu dönemde, iftar vaktini duyurmak için top atma geleneği daha da yaygınlaşmış ve kısa sürede bir gelenek haline gelmiştir.
Eskiden, Ramazan ayının gelmesiyle birlikte akıllara "iftar topu geleneği" gelirdi. Osmanlı dönemine ait bir gelenek olan iftar topu, imsak ve iftar vaktinin habercisi olarak kullanılırdı. Günümüz teknoloji çağında ise iftar topu geleneğinin hala devam edip etmediği merak ediliyor. Peki iftar topu yasaklandı mı? Detaylar haberimizin devamında...
1821 yılında Anadolu Hisarı'ndaki bir topun ateşlenmesiyle başlayan iftar topu geleneği, yüksek sesiyle insanların yeme içmeye kavuşma zamanını belirtirdi. İftar topu, ezanın okunmasıyla eş zamanlı olarak atılırdı.
Bu geleneğin bir parçası olarak çeşitli toplar kullanılırdı; sahra, balyemez, dağ, karabina, cebel, kamış gibi farklı türlerdeki topların hepsi iftarın müjdesini vermek için kullanılırdı.
İstanbul'un Avrupa yakasında Dolmabahçe Sarayı önü, Seraskerlik Dairesi, Tophane-i Âmire Talimhanesi, Beyoğlu, Humbarahane Kışlası meydanı, Rumeli Hisarı ile Nakkaş Tabyası gibi bölgelerde iftar topu atışları düzenlenirdi. Anadolu yakasında ise Macar, Poyraz, Riva ve Şile'de, Rumeli tarafında ise Kilyos ve Papaz Burnu gibi mevkilerde top atışları yapılırdı.
Son yıllarda teknolojik ilerlemeler ve artan cami inşaatları, iftar vaktinin belirlenmesini kolaylaştırarak geleneksel iftar topu geleneğinin gölgede kalmasına neden oldu. Ayrıca top atışında kullanılan bezlerin çevre kirliliğine yol açması, ses bombasının daha pratik ve kullanışlı olması nedeniyle top yerine ses bombası tercih edildi. İşlevini kaybeden eski iftar topu artık sadece turistlerin fotoğraf çektiği Tophane surlarında dekoratif objeler olarak kullanılmaktadır.