Konak ilçesindeki İkiçeşmelik Caddesi’nde, spotçuluk babadan oğula geçmiş durumda. Fakat son yıllarda bu meslek de enflasyona yenik düştü.
İzmir’in en işlek caddelerinden biri olan İkiçeşmelik, ikinci el eşya satan spotçularıyla biliniyor. Beyaz eşyadan mobilyaya, halıdan endüstriyel mutfak malzemelerine kadar birçok malzeme İkiçeşmelik’te mevcut. İkinci el hatta sıfır ürünlerin satıldığı çoğu dükkanda spotçuluk babadan oğula geçmiş durumda, fakat son yıllarda bu meslek de enflasyona yenik düştü. Neredeyse 17 gündür siftah yapamadığını söyleyen bir esnaf, ‘satış yapamama’ rekoru kırdığını söylerken, ocak ayını da işaret etti. Dükkan ve ev kirası, vergi, işçi sigortası derken ay sonunu getiremeyeceklerini vurgulayan esnaf, yeni yıl ile birlikte birçok kişinin dükkan kapatacağını öne sürdü.
Satışlardan hiçbir şekilde memnun kalmadıklarını belirten esnaf Nazlı Atmaca, “Enflasyon, pahalılık herkes gibi bizim de belimizi büktü. Her şeye zam gelince biz de maliyetlerden ötürü beyaz eşyaya zam yapmak zorunda kalıyoruz. Yaklaşık 10 gündür siftah yok. Tüm çarşı oturuyor. Özellikle de bu sene… Spotçular için yaz dönemi en işlek zamandır ama yazı dahi kötü geçirdik. Kira, elektrik, su faturası, muhasebeci, aidat derken ay sonunu zaten zor getiriyoruz. Hep cepten yiyoruz, peki ne zamana kadar böyle gidecek? Dükkan sahipleri kafasına göre zam yapıyor. İstediğiniz spotçu ile görüşebilirsiniz, duyacaklarınız hep aynı olacak. Eskiden evindeki eşyayı getirip satanlar olurdu, artık o da yok. Satmaktansa tamir edip yeniden kullanmayı düşünüyor. Çünkü yenisini almaya kalksa eli boş kalacak. Vatandaş, ‘bari olanı tamir edeyim’ kafasında artık. Daha birkaç yıl öncesine kadar dükkanlarda oturacak fırsat bulamazken şimdi sıkıntıdan dizi, film izliyoruz. 1 müşteri çarşıya düşecek, kimin nasibi ise o karını görecek. Bu hale düştük. 30 esnaf ‘bir müşteriyi kim yakalarsa’ çabasında. Sürekli vergi ödüyoruz. Bir dükkan ile ilgili aklınıza ne geliyorsa her şeyin vergisini ödüyoruz. Şurada bir dolap satıyoruz, hesabımıza para attıracağız, yapamıyoruz. İBAN yasak resmen. Fatura keseceğimiz zaman müşteriden yüzde 20 almak lazım ama yüzde 20’yi de müşteri kabul etmiyor. Değneğin iki ucu da bildiğimiz gibi. Sonumuz hayrolsun. En fazla 2 sene daha böyle giderse esnaf kepenk indirir. Dükkanda birlikte çalıştığım eşim şu an da iş arıyor. Niye bir dükkan sahibi yedek iş arasın? ‘İkimiz burada fazlalığız’ diyor. Çünkü yetmiyor” serzenişinde bulundu.
Baba mesleğini yürüten Umutcan Öncel ise “Beyaz eşya işi ile uğraşıyoruz. İlkokuldan beri bu çarşıda babam ile birlikte iş yapıyorum. Fakat resmi olarak 6 yıldır çalışıyorum. Biz bu çarşıda hiçbir şekilde artık para kazanamıyoruz. Para kazanmayı da bir tarafa bırakın, geçinemiyoruz! Ürünü satsak mı kardayız, satmasak mı onu da hesap edemez hale geldik. Özellikle dükkan ve ev kiraları bizi mahvetti. Tam 16 gündür siftah yapamadım. Alışverişi bırakın, pazarlık için bile olsa dükkana giren müşteri yok. Çarşıda şu an ortalama 100-150 esnaf varsa ocak ayında buraya gelin, yaklaşık 75 esnaf kapatmış olacak. Çünkü dayanacak güç kalmadı. Biz bir şekilde ilerleyebiliriz ama işi döndüremeyecek esnaf çok fazla. Yeni yıl ile birlikte kiralara zamlar eklenince ocak ayında gelin halimizi seyredin” dedi.
“Şu an esnaflar arasında rekor bende. Yaklaşık 17 gündür siftah yapamıyorum. Satış yapamama rekoru” ifadelerine dikkat çeken esnaf Ahmet Öncel de “Sohbet edeceğimiz müşteri bile yok. Her günümüz aynı. Yıl sonu, dükkan zamları geliyor, kiralar sürekli düşündürüyor. Bize zam geldikçe ürünlere de zam yapmak zorunda kalıyoruz. Geçen yıl 17 bin liraya satıp üzerinden 5 bin kar ettiğim ürünü, bu yıl yine aynı fiyata satıp bin lira kar ediyorum. Çarşıda çark bir türlü dönmüyor. İşin içinden inanın çıkamıyoruz. Benim iş yerim daha doğrusu bu meslek babadan oğula yani bana kaldı. Babalarımız zamanında bu iş sayesinde ev, araba, arsa almış, güzel bir yatırım yapmışlar. Ancak yeni nesilde bu durum söz konusu değil. Babadan evlada geçen bu meslek enflasyona yenik düştü! Ben nişanlıyım, 5 ay sonra düğünüm var. Dükkan kiram 40 bin lira. Bir de ev kiram olacak, o da 15-20 binden başlıyor. Aylık kazanmam gereken para 60 bin lira. Fakat ben bu parayı yıllık kazanıyorum. Pahalılıktan yuva kuramıyorum. Şu bir gerçek… Babasından, annesinden mal varlığı kalmayan gençler, yaşamlarını idame ettirmekte zorlanıyor” yorumunda bulundu.
Esnafın sorunlarına hakim olan Tan Mahalle Muhtarı Tufan Şengül ise “Muhtarlık zaten spotçuların bulunduğu yerde. Bu nedenle esnafımızın yaşadığı sorunlara oldukça hakimim. İşlerinin olmaması, siftah yapamamaları en büyük sorunları. Vatandaşa da kızamıyorsunuz. Alım gücü malumunuz. Eskisi gibi rağbet yok. Spotçuları bırakın artık mağazalar da dahi satış sık değil. Esnafın birçoğu dükkanlarını devretmeyi düşünüyor. Farklı meslek gruplarına yönelme fikri akıllarında. Vergi, işçi sigortası ve kiralar esnafın belini doğrultmasına izin vermiyor. Esnafın sorunlarını bir muhtar olarak belediye yetkililerine anlattığımızda bu kez başka sorunları karşımıza çıkarıyorlar… Ruhsat ve zabıta gibi. Gidişat iyi değil. Belki de birçoğu dükkanlarını kapatmak zorunda kalacak” bilgisini paylaştı.