Erken yaşta aşırı ekrana maruz kalmak çocukların sadece fizikyolojik değil aynı zamanda zeka gelişimin de olumsuz etkiliyor
Obezite, duruş bozukluğu, uyku sorunları...Erken yaşta telefon, tablet ve televizyona uzun süreli maruz kalan çocuklarda görülen fizyolojik etkilerden bir kaçı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ahmet İbrahim Bektaşoğlu, erken yaşta aşırı ekrana maruz kalmanın zeka gelişimini de olumsuz etkilediğini belirterek, “Ekrana maruz kalan bebekler ve çocukların sözel gelişimi geri kalabilir. Göz teması ve diyalog kurmada sorun yaşayabilirler. Ayrıca, ekranın zeka testlerinde 15 puana kadar düşüşe yol açtığı çalışmalarla gösterilmiştir” dedi.
Zeka gelişimini etkiliyorEkrana maruz kalmanın çocukların zeka gelişimini negatif yönde etkilediğini belirten Bektaşoğlu, erken yaşta aşırı ekrana bakmanın çocuklar üzerindeki etkileri şöyle anlattı;
“Çocuklarda ekranın zararları, ağır metal zehirlenmesi kadar tehlikeli olabiliyor. Obezite, duruş bozuklukları, uyku bozuklukları Ekranın bu fizyolojik etkileri son derece önemli olmakla birlikte, bunların gölgesinde kalmış gelişimsel gerilikler de mevcuttur. Ekran maruziyeti olan bebeklerin ve çocukların sözel gelişimi geri kalıyor, diyalog kurmada ve göz temasında sorun yaşıyorlar. Ayrıca ekranın zekâ testlerinde 15 puana kadar düşüşe yol açtığı çalışmalarla gösterilmiştir.”
Aşır ekrana bakmanın çocuklara zararlarıÇocukların ekran kullanımın sınırlandırılması ve kontrol altın tutulmasının gerektiğini belirten Uzm. Dr. Bektaşoğlu, aşırı ekran maruziyetinin çocuklarda yol açtığı sorunları şöyle ifade etti;
Yemek seçme
“Ekran maruziyeti arttıkça çocuklarda yemek seçme artar. Pütürlü ve nötr tadı olan gıdalara karşı tolerans azalır. Çocuğun damağı hassaslaşıp kolay öğürür hale gelebilir. Çiğneme-yutma azalır. Genelde ilk kaybedilenler sebzeler olur. Bazı çocuklar ise ekran eşliğinde beslendiği için ne yediğini anlamaz ve bu durum obeziteye sebep olabilir.”
Agresiflik
“Ekrana baktıkça, çocuklarda hırçınlık ve öfke nöbetleri artabilir.”
Sosyal donukluk
“Son yıllarda otizm tanısı konulan ve rehabilitasyona yönlendirilen çocukların sayısı artıyor. Bunun başlıca sebebi, ekranın verdiği zararlardır. Ekran yüzünden tanı alan ve ‘Zaten otizmliymiş’ denilen çocukların birçoğu aşırı ekran kullanımına maruz kalmış çocuklardır.”
Tatminsizlik
“Anne-babaların sıkça dile getirdiği, ‘Bir sürü oyuncağı var, hiçbiriyle oynamıyor’ ya da ‘5 dakika oynayıp bırakıyor, telefon istiyor’ şeklindeki şikayetlerin sebebi de ekranın zararlarıdır. Ekranın aşırı uyaran olması dolayısıyla, diğer seçenekler çocuklar için albenisi kaybeder.”
Çocuklarda tablet kullanımı
Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Ömer Faruk Aydın, çocuklarda teknolojik cihaz kullanımı hakkında bilgilendirmelerde bulundu. Prof. Dr. Ömer Faruk Aydın, zorunlu durumlar dışında belli kurallar çerçevesinde ve belirli sürelerle çocukların teknolojik cihazları kullanmasına izin verilmesinin uygun olabileceğini belirtti.
2 yaşından küçük çocukların teknolojik aletlerin kullanmasının önerilmediğini vurgulayan Prof. Dr. Aydın, “Çünkü dil, zihinsel, hareket ve sosyal-duygusal becerilerin gelişimi için anne-baba ve diğer yetişkinlerle sosyal etkileşim gereklidir. Okul öncesi dönemde, günlük kullanım süresi 1 saati geçmemelidir. İlk ve ortaokul döneminde ise hafta içi okul günlerinde 1 saat, tatil günlerinde ise 2 saati aşmamalıdır” diye konuştu.
Uykudan önceki 1 saatlik zaman diliminde dijital elektronik aletlerin kullanımının önerilmediğini belirten Prof. Dr. Aydın, “Ayrıca, kullanılacak sürenin bölünerek birkaç seferde kullanılması uygun olabilir. Ancak eğitim amaçlı kullanımlar, görüntülü görüşmeler veya konuşmalar bunun dışında tutulabilir” ifadelerini kullandı.
Günümüzde çocuklar ve ergenler arasında dijital elektronik aletlerin yaygın kullanılmasının, bu araçların eğlence aracı haline gelmesine ve özel dillerin oluşmasına yol açtığını söyleyen Prof. Dr. Aydın, “Ayrıca, sosyal iletişimde önemli bir rol oynamakta ve teknolojiyle olan bağlantılarını sağlamaktadır. Özellikle okul öncesi dönemde, anne-baba etkileşimine açık ve doğru programlarla teknolojik aletlerin çocuklar üzerinde olumlu etkileri olabilir. Uygun kullanım kuralları ve sınırlamalar çerçevesinde bu araçların faydalı olabileceği unutulmamalıdır” şeklinde konuştu.