Kilo verme arzusu sağlığı tehdit eden bir saplantıya dönüşebilir mi? Anoreksiya nervoza, beden algısındaki bozukluklarla ortaya çıkan ciddi bir yeme bozukluğudur. İşte anoreksiya nervozanın detayları…
Görünüşleri konusunda ciddi boyutlarda kompleks yaşayan, sürekli olarak kilo verme eylemi içerisinde olan, sahip oldukları kilonun hep çok fazla olduğunu düşünen ve çoğunlukla genç kızlarda görülen bir yeme bozukluğu türü olarak karşımıza çıkan anoreksiya nevroza, sosyal medyanın olumsuz etkileri nedeniyle çağımızın en sık görülen hastalıkları arasında yer alıyor.
Gelişen teknoloji çağında sosyal medyanın dayattığı güzellik ve sahte beden algıları, çocuk yaştan itibaren kişileri olumsuz yönde etkiliyor. Ergenlik dönemindeki genç kızlar, sosyal medyada gördüğü bedenlere sahip olabilmek için kendisini aç bırakma ve sağlıksız yollarla yediklerini dışarı çıkarma gibi eylemlerde bulunuyor. Yeme bozukluğu olarak kendisini gösteren bu fiziksel hastalık durumunun temeli, aslında psikolojik etmenlere dayanıyor. Anoreksiya nevroza olarak ifade edilen yeme bozukluğu hastalığına detaylı göz atalım…
ANOREKSİYA NERVOZA NEDİR?Anoreksiya Nervoza, genellikle genç bireylerde görülen ve ciddi bir yeme bozukluğu olan psikolojik bir hastalıktır. Anoreksiya, kişinin beden algısının bozulması ve kilo alma korkusu yaşaması nedeniyle normalin çok altında bir kiloda kalmayı hedeflemesine yol açar. Bu durum, kişinin sağlıksız derecede zayıf olmasına rağmen, kendisini sürekli olarak aşırı kilolu hissetmesiyle sonuçlanır. Kişi ne kadar zayıf olursa olsun asla bulunduğu durumun farkında olmaz ve hep daha fazla zayıflamak için uğraşır. Bu hastalık çoğunlukla yemekten kaçınmak, aşırı diyet yapmak veya zayıflamak için aşırı egzersiz yapmak gibi davranışlarla kendini gösterir.
Anoreksiya Nervoza, fiziksel bir hastalık olarak görülse de temelinde psikolojik bir hastalıktır. Bu hastalığın hem fiziksel hem de psikolojik belirtileri bulunur. Belirtilere değinecek olursak:
Fiziksel Belirtiler:
Fiziksel belirtiler arasında en başta aşırı kilo kaybı bulunur. Kişi, vücut kitle indeksinin (BMI) çok altına düşer ve bu düşük kiloyu koruma çabası içerisine girer.
Kişi, günlük kalori ihtiyacının çok altında beslenir ve çok düşük kalorilerle gününü geçirmeye çalışır, bu da vücutta güçsüzlük, bitkinlik ve baş dönmesine neden olur. Kilo kaybı beraberinde kas dokusunun da kaybedilmesine yol açar.
Aşırı kilo kaybı kadınlarda hormon dengesinin bozulmasına yol açacağı için kişinin adet döngüsü durabilir.
Hastalık beraberinde kuru cilt, ince saçlar ve kırılgan tırnakları da getirir. Bununla birlikte ciltte ince, ince tüyler (lanugo) oluşabilir.
Vücut aşırı yağ kaybettiği için kişi sürekli olarak üşüyebilir.
Psikolojik Belirtiler:
Psikolojik belirtiler arasında beden algı bozukluğu en temel sorun olarak karşımıza çıkar. Kişi, aşırı derecede zayıf olmasına rağmen kendini sürekli olarak şişman görür ve bu algı bozukluğu kişiyi daha da zayıflama eğilimine iter.
Aşırı kilo alma korkusu, kişinin tüm yaşamını kontrol etmeye başlar. Bu kişiler yemekten kaçınırlar ve kalori alımını sınırlarlar.
Kalori sayma, kilosunu sürekli kontrol etme, aşırı egzersiz yapma gibi obsesif davranışlarda bulunurlar.
Yemek yemekten kaçınmak, yeme zamanlarında rahatsızlık hissetmek ya da diğer insanlar yanında yemek yememe gibi sosyal olarak da kendilerini izole eden davranışlarda bulunurlar.
Bu kişiler en ufak bir yemek yeme durumunda kendilerini kusturma veya zararlı başka yöntemlerle yedikleri besinleri vücutlarından atma eylemi gösterirler. Bir noktadan sonra psikolojik olarak her yemek yediklerinde öğürme ve kusma refleksi gösterebilirler.
ANOREKSİYA NERVOZA NASIL ORTAYA ÇIKAR?Anoreksiya Nervoza, her yaşta ortaya çıkabileceği gibi, genellikle gençlik çağlarında, özellikle ergenlik döneminde görülmeye başlar. Hastalığın ortaya çıkışında birçok faktör rol oynar. Bunlar:
Kişi, kendini yetersiz hissettiği için kilo kontrolüyle kendini daha güçlü veya değerli hissetmeye çalışabilir. Kişinin zihninde kilosu, öz değeri ile eş değer durumdadır. Ne kadar zayıf olursa o kadar değerli olacağını zanneder.
Kişiler, mükemmel görünme ve mükemmel olma arzusu içinde aşırı kilo verme çabasına girerler. Sosyal medyada gördükleri genel kabul görmüş ve herkes tarafından beğenildiğini gördüğü bedenlere ulaşmaya çalışır. Temelinde onlar gibi beğenilmek isteği yatar. Toplumda ince olmanın estetik olarak ideal kabul edilmesi, genç bireylerin bu standartlara uyma baskısı hissetmelerine neden olur. Medyada zayıf vücutların idealize edilmesi, bu bozukluğun gelişimine katkıda bulunur.
Ailenin aşırı denetleyici ya da eleştirel bir tutum sergilemesi, çocukta güvensizlik yaratabilir ve anoreksiya gelişiminde etkili olabilir.
Anoreksiya, ailesel bir yatkınlık gösterebilir. Ailede başka birinin yeme bozukluğu yaşaması, genetik faktörlerin etkisini gösterebilir.
Anoreksiya Nervoza, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek tehlikeli bir bozukluktur ve tedavisi uzun süreli bir süreç gerektirir. Tedavi, genellikle bir multidisipliner yaklaşımla yapılır ve hem psikolojik hem de fiziksel sağlık üzerinde odaklanır. Hastalığın tedavi sürecinden söz edecek olursak:
1. Psikoterapi:
Bilişsel Davranışçı Terapi ve Aile Terapisi gibi tedavi yöntemleri bu hastalığın tedavisinde kullanılan en temel yöntemlerden biridir. BDT, kişinin düşünce kalıplarını ve davranışlarını değiştirmeyi amaçlar. Anoreksiyadan muzdarip olan kişinin, bedeniyle ilgili olumsuz inançlarını değiştirmesi ve daha sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemesi sağlanır. Özellikle genç yaştaki hastalarda aile terapisi, anoreksiyanın tedavisinde etkili olabilir. Aile bireylerinin, kişinin iyileşme sürecine nasıl katkıda bulunabilecekleri konusunda eğitilmesi bu noktada çok önemlidir.
2. Beslenme Danışmanlığı:
Beslenme uzmanları, kişiye dengeli ve sağlıklı bir beslenme programı hazırlayarak, kaybedilen kiloyu geri kazanma sürecini denetler. Bununla birlikte kişinin besinlerle ilgili korkularını aşması için ona rehberlik ederler.
3. İlaç Tedavisi:
Şiddetli depresyon, anksiyete ya da obsesif kompulsif bozukluk (OKB) gibi anoreksiyaya eşlik eden başka psikiyatrik sorunlar varsa, doktor eşliğinde buna yönelik ilaçların kullanılması gerekebilir.
4. Hastaneye Yatış:
Anoreksiya Nervoza, ciddi vakalarda hastanede yatılı tedavi gerektirebilir. Kişinin hayatı tehlikedeyse -aşırı kilo kaybı ya da beslenme bozukluğuna bağlı organ yetmezliği riski gibi- yoğun tıbbi gözetime ihtiyaç duyulabilir.