Kalabalık ortamlarda ya da açık alanlarda aniden bastıran bir korku, dışarı çıkamama endişesi ve yalnız hissetme... Bu belirtiler size tanıdık geliyorsa sizde agorafobi olabilir. Peki agorafobi nedir?
Bazı kişiler, kalabalık ve açık alanlarda bulunmaktan son derece rahatsızlık duyabilir ve mecbur kalmadıkça güvenli alanlarını terk etmek istemeyebilirler. Bu kişiler, kalabalık ve herkese açık alanlarda olası bir tehlike karşısında oradan kolaylıkla kurtulamayacaklarını ve bir kaçış yollarının olmayacağı düşüncesiyle kaygı ve anksiyete bozuklukları yaşarlar. Bu psikolojik rahatsızlık, agorafobi olarak ifade edilir.
Agorafobi hastalığına sahip olan bireyler, güvenli alanlarından çıktıkları takdirde panik atak ve anksiyetik nöbetler geçirebilirler ve bu durum onların gündelik yaşantısını olumsuz yönde etkiler. Güvenli alanlarının dışında, kalabalık ve herkese açık alanlarda – örneğin sıra beklerken, otobüste, konser alanında- olası bir tehlike anında diledikleri zaman yardım alamayacaklarını ve orada kurtulamayacaklarını düşünürler. Agorafobi tanısına daha detaylı göz atalım…
AGORAFOBİ NEDİR?Agorafobi (agoraphobia), kişinin kalabalık yerlerden, açık alanlardan veya kaçmanın zor olacağı durumlardan kaçınma isteğiyle karakterize edilmiş olan bir anksiyete bozukluğu olarak karşımıza çıkar. Bu fobiye sahip olan kişiler, özellikle dışarıda, kalabalık ortamlarda, toplu taşıma araçlarında veya açık alanlarda bulunduklarında aşırı korku ve endişe yaşarlar. Agorafobi, bireyin günlük yaşamını ciddi şekilde etkiler ve kişinin kendisini dünyadan soyutlamasına neden olur.
Agorafobi’nin belirtileri, kişinin yaşadığı korkunun şiddetine ve hangi ortamlarda tetiklendiğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Agorafobi’nin belirtilerine göz atacak olursak:
Kalabalık yerlerde bulunmaktan kaçınma: Bu fobiye sahip olan bireyler, alışveriş merkezleri, toplu taşıma araçları, sinema salonları gibi kalabalık yerlerde bulunmaktan kaçınırlar ve güvenli alanlarından çıkmak mecburiyetleri varsa yanlarında mutlaka bir kişi olsun isterler.
Açık alanlarda bulunma korkusu: Büyük meydanlar, sokaklar ve parklarda yalnız kalma ve güvenli alanlarının dışında olma konusunda korku yaşarlar.
Evden çıkma korkusu: Kişi, evinden uzaklaştığında aşırı panik ve endişe duygularının esiri olur.
Kaçmanın zor olacağı yerlerde bulunma korkusu: Bu kişiler asansör, toplu taşıma veya kalabalık bir konser gibi kaçışın zor olabileceği yerlerde bulunmaktan son derece korkarlar.
Panik atak belirtileri: Kişilerin agorafobisi tetiklendiği takdirde, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, terleme, baş dönmesi, mide bulantısı gibi fiziksel belirtiler ortaya çıkabilir.
Sosyal izolasyon: Zamanla bu kişiler, dışarı çıkmaktan tamamen kaçınırlar ve kendilerini dış dünyadan soyutlayarak, sosyal ilişkilerini azaltarak güvenli alanları içerisinde yaşarlar.
AGORAFOBİ NASIL ORTAYA ÇIKAR?Agorafobi çoğunlukla panik bozukluğu olan kişilerde ortaya çıkar. Bu kişiler, bir panik atak yaşadıktan sonra, bu atağın tekrarlayacağı korkusuyla belirli durumlardan kaçınmaya başlarlar. Özellikle daha önce panik atak geçirdiği yerlerden veya durumlardan uzak dururlar. Ancak her agorafobi vakasının panik atakla başladığını söyleyemeyiz, bazı kişilerde, belirli bir olay veya durum sonucunda da bu korku gelişebilir.
Agorafobi, genetik faktörler ile birlikte çeşitli travmalar sonucu da kendisini gösterebilir. Agorafobi’nin başlıca nedenlerinin neler olduğuna göz atacak olursak:
Genetik faktörler: Ailede anksiyete bozukluğu öyküsü olan kişilerin agorafobi riskinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Travmatik deneyimler: Kişinin, bir kazaya karışmak, ani bir hastalık yaşamak veya yoğun stres altında olmak gibi travmatik bir deneyim yaşaması agorafobi riskini artırabilir.
Panik bozukluğu: Kişiler, panik atak sonrası tekrar atak yaşamaktan korktukları için, belirli yerlerden veya durumlardan kaçınabilirler.
AGORAFOBİ TEDAVİSİAgorafobi, uygun tedaviyle yönetilebilen bir hastalıktır. Tedavi yöntemlerinden bazılarını sizler için derledik:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Agorafobi tedavisinde en yaygın kullanılan terapi yöntemi BDT’dir. BDT, kişinin korkularını tanımlayıp, bu korkulara neden olan düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olan bir terapi yöntemidir. Bununla birlikte kademeli maruz kalma terapisi de, kişinin korktuğu yerlere adım adım maruz bırakılarak bu korkularla başa çıkma konusunda fayda sağlar.
Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi yöntemi, kişinin korktuğu ortamlara kademeli olarak maruz kalmasını sağlayarak korkularının üzerine gitmesini hedefler. Bu terapi yönteminde amaç, korkulan yerlerde daha fazla zaman geçirerek bu korkuyu hafifletmek ve panik atakları azaltmak olarak ifade edilir.
İlaç Tedavisi: Doktorlar gerekli gördüğünde anksiyete bozuklukları için kullanılan ilaçları, agorafobi tedavisinde de reçete edebilirler. Kişideki anksiyete ve panik atak belirtilerini azaltmaya yarayan bu ilaçlar, agorafobinin tedavisinde de uygulanabilir. Bu süreçte ilaç tedavisi terapi ile birlikte uygulanır.
Destek Grupları ve Aile Desteği: Kişinin yakın çevresinden ve profesyonel destek gruplarından alacağı destek de, tedavi sürecine katkı sağlayabilir.