Birçok bireyin günlük yaşantısında fark etmeden yaptığı bir hata: Düşünce hataları. Bu hata, bireyin hayatını daha karışık bir hale getirirken ruh sağlığını da olumsuz etkileyebilir. İşte detaylar…
Her gün zihnimizde dönen binlerce düşünce arasında bazen farkında olmadan kendimizi bir çıkmazın içinde buluruz. Bu çıkmazların sebebi, düşünce hataları olarak bilinen zihinsel tuzaklardır. Düşünce hataları, bir olay karşısında mantıksız veya abartılı çıkarımlar yapmamıza neden olur ve bizi strese, kaygıya ya da umutsuzluğa sürükleyebilir. Buda hem ruh halini hem de yaşam kalitesini etkileyebilir. Psikolojinin derinliklerine inerek, bu hataların neler olduğunu ve onlardan nasıl kurtulabileceğimizi öğrenmek mümkün.
• Felaketleştirme: Bir olayın en olumsuz sonucunu yaşanacağını düşünmek. Bu düşünce biçiminde olan kişi, sorunlara ya da sıkıntılara çözüm bulamazsa dünyanın sonu olacağı hissine yaklaşır. Örneğin, bir sunum yapmadan önce başarısız olacağınızı hayal etmek, felaketleştirmenin bir örneğidir.
• Siyah-Beyaz Düşünme: Bu düşünce tarzında kişi, olayları ya tamamen iyi ya da tamamen kötü olarak değerlendirir. Bu, hayatın griliğini göz ardı eden bir bakış açısı olarak görülür.
• Aşırı Genelleme: Yaşanan bir olumsuz durumu tüm hayatınıza yaymak. Zaman zaman da bu hataları yaptığımız her şeye genelleme hatasına düşeriz. Mesela, aşırı genelleme yapan kişi sık sık “asla, her zaman, hiç kimse, daima, kesinlikle” gibi kelimeleri kolaylıkla kullanır.
• Zihinsel Okuma: Olumlu yanları göz ardı edip yalnızca olumsuzlara odaklanmak. Yeterli dayanak olmadan başkalarının düşüncelerini bildiğimizi sanmak şeklinde de ifade edilebilir. Örneğin, bir etkinlikte beş kişiden sadece birinin eleştirisine maruz kaldığınızda, yalnızca o olumsuz yoruma takılmak buna bir örnektir.
Meli -Malı İnançları: Kişinin, kendisi ve diğer insanların nasıl düşünmesi, hissetmesi ve hareket etmesi gerektiğine dair katı kurallar belirlemesi ve bu kuralları değişmez ve mutlak gerçekler olarak kabul etmesidir. Bu beklentiler karşılanmadığında ise hayal kırıklığı, suçluluk ya da öfke duyguları ortaya çıkabilir.
Düşünce hatalarının üstesinden gelmek için öncelikle bu hataların farkına varmak oldukça önemli. Aşağıda yer alan yöntemler ile bu hataları aşmak mümkün:
Farkındalık Geliştirme: Düşüncelerinizin ne zaman sizi yanıltmaya başladığını fark edin. Bu, ilk adım olacaktır.
Olumlu Yeniden Çerçeveleme: Olumsuz düşüncelerinizin karşısına olumlu alternatifler koymayı deneyin. "Başaramayacağım" yerine "Deneyeceğim ve öğrenmeye devam edeceğim" diyebilirsiniz.
Gerçekçilik Testi: Felaketleştirme yaparken kendinize şu soruyu sorun: "Gerçekten en kötü senaryo bu mu?" Çoğu zaman, hayal ettiğiniz kadar kötü bir sonuç olmayacaktır.