Kariyerlerinde yükselmek isteyen kadınlar ve azınlık grupları, cam tavan isimli görünmez bir engelle karşılaşabilirler. Peki cam tavan sendromu nedir, nasıl ortaya çıkar?
Cam tavan sendromu, iş hayatında kadınların maruz kaldıkları olumsuz durumları ifade etmeye yarayan metaforik bir kavram olarak karşımıza çıkar. İş hayatında ve profesyonel yaşantıda kadınlar ve azınlık gruplar çeşitli negatif olaylar yaşar ve bu olayların nedeni kişinin cinsiyetiyle temellendirilir. Yalnızca kadın olduğu için hak ettiği terfiyi alamamak ve sahip olduğu potansiyeli tam olarak ortaya koyamamak gibi, yalnızca kadın olması sebebiyle yaşadığı önyargı ve ayrımcılıklar cam tavan sendromu isimli bir metafor ile ifade ediliyor. Kadınların kariyerinin önüne geçen bir basamak olarak cam tavan sendromunun ne olduğuna gelin göz atalım…
CAM TAVAN SENDROMU NEDİR?Cam tavan sendromu, özellikle kadınlar ve azınlık gruplar gibi dezavantajlı kesimlerin kariyerlerinde yükselmelerini engelleyen görünmez bir bariyerle karşı karşıya kalma durumlarını ifade eden bir kavram olarak açıklanabilir. Bu metafor, kişilerin iş dünyasında belirli bir seviyeye kadar yükselebilmiş olmalarına rağmen, daha ötesine geçmenin ve özellikle yönetici pozisyonlarına ya da üst düzey görevlere erişmelerinin zor olduğu, fakat buna mani olan engelin somut bir şekilde görünmediği bir durumu anlatır.
Cam tavan sendromu, toplumsal cinsiyet rolleri, kültürel normlar ve kurumsal yapılar gibi birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Cam tavan sendromunun ortaya çıkmasına neden olan faktörlere göz atacak olursak:
Cinsiyet Rolleri: Toplumda kadınların geleneksel olarak daha az risk alan, daha duygusal ve aileye yönelik roller üstlenmeleri beklendiğinden, iş hayatına dair riskleri alabileceğine olan inanç oldukça düşüktür. Söz konusu bu cinsiyet stereotipleri, iş dünyasında kadınların liderlik pozisyonlarına uygun görülmemesine yol açar. Benzer şekilde, azınlık grupları da bu tarz önyargılar ve kalıpyargılarla karşılaştıklarından, iş hayatında gözle görülmeyen birçok engel ile karşılaşır.
Örgütsel Kültür: Birçok kurumda, liderlik pozisyonları için çoğunlukla erkekler tercih edilir, bu durum toplumsal cinsiyete dayalı bir ayrımcılığı doğurur. Bunun yanı sıra, erkekler arasında oluşmuş güçlü sosyal bağlar sayesinde kadınların veya azınlık gruplarının yükselmesi zorlaşır.
Bilinçli ya da Bilinçsiz Önyargılar: Kurumlardaki işe alım ve terfi gibi süreçlerde, yöneticiler bilinçli olarak veya farkında olmadan önyargıların etkisi altında kalabilir. Örneğin, bir kadının doğum iznine çıkma ihtimali, onun daha az kararlı bir çalışan olarak algılanmasına neden olması gibi…
Özgüven Eksikliği: Cam tavan sendromu, yalnızca dış etmenlerle sınırlı olmayıp, bireylerin özgüven eksikliği nedeniyle kariyerlerinde daha yüksek yerlere gelebilmeleri noktasında inançları olmaması durumunda da ortaya çıkabilir. Kişiler bu nedenle, liderlik pozisyonlarını istememek ya da yetkinlikleri konusunda kendilerini yetersiz görmek gibi düşünceler içerisine girebilirler.
CAM TAVAN SENDROMU BELİRTİLERİCam tavan sendromu, bireylerin kariyerlerinde farkında olarak veya olmayarak yaşadıkları çeşitli psikolojik ve profesyonel durumlarla kendini gösteriren bir durumdur. Bu sendromun en yaygın belirtilerine bakacak olursak:
Kişiler, işlerinde başarılı olmalarına rağmen, belirli bir seviyenin ötesine geçemeyeceklerine kendilerini inandırırlar. Bu durum, kendi yetkinliklerine olan güven eksikliği veya dışarıdan gelen olumsuz yorumlarla ilişkili olabilir.
Uzun yıllardır aynı pozisyonda çalışan kişiler, daha fazla sorumluluk ve yetki istemelerine rağmen terfi edemeyebilirler. Bu durumun nedeni, işyerinde eşit olmayan terfi politikalarıyla bağlantılı olabileceği gibi, kişinin kadın olmasına bağlı olabilir.
Kariyer hedeflerine ulaşmada yaşanan hayal kırıklığı, motivasyon kaybına ve iş performansında düşüşe sebep olabilir. Kişiler, çabalarının karşılığını alamadıklarını ve takdir edilmediklerini düşünebilirler.
Cam tavan sendromunu aşmak, bireysel farkındalık ve kurumsal dönüşüm ile mümkündür. Bu durumla başa çıkabilmek için atılabileceğiniz adımlar:
Cam tavan sendromuyla başa çıkma noktasında atılabilecek ilk adım, bireylerin bu sendromu fark ederek kendi kariyerlerindeki sınırların nedenlerini tespit etmeye yönelik olmalıdır. Kişinin güçlü yönlerini ve başarılarını kabul etmesi, özgüveni artıracaktır. Bu kişiler aynı zamanda kariyer hedefleri konusunda net bir yol belirlemeli ve bu hedeflere ulaşmak için stratejik adımlar atmalıdır.
Bireyler, liderlik yeteneklerini geliştirmek, özgüvenlerini artırmak ve profesyonel becerilerini güçlendirmek adına çeşitli eğitim programlarına katılabilirler. Kişinin kendi kendisine liderlik etmesi ve kendini geliştirmesi bu süreçte çok önemlidir.
Bireyler cam tavan sendromunu bireysel olarak aşmaya çalışmanın ötesinde, çalıştıkları kurumların da bu görünmez bariyerleri kaldırması için çaba göstermesi gerekir. Kurumların, tüm çalışanlarına karşı eşit mesafede durması, eşit muamele göstermesi ve eşit bir işe alım politikası geliştirmesi gerekir.
Cam tavanı kırmak için cesur adımlar atmak ve iş yerinde sesini duyurmak da bu süreçte kritik bir rol oynar. Kadınlar ve azınlık grupları, kendi başarılarını ve yeteneklerini daha fazla vurgulamalı, terfi ve sorumluluk alma noktasında daha ısrarcı bir tavır sergilemelidir.