Karanlık fobisi, karanlık ortamlarda yoğun korku ve kaygı hissiyle kendini gösteren bir anksiyete bozukluğu olarak karşımıza çıkar. Bu haberimizde karanlık fobisinin detaylarına yer verdik. Karanlık fobisi nedir, nasıl ortaya çıkar?
Çoğunlukla çocuklarda görüldüğünü düşündüğümüz ancak her yaştan insanın muzdarip olduğu karanlık korkusu, kişinin yaşantısını olumsuz yönde etkileyerek, korkunun kontrol edilemediği durumlarda psikolojisini olumsuz yönde etkileyebilir. Karanlık korkusunun detaylarına haberimizde yer veriyoruz.
KARANLIK FOBİSİ (NYKTOPHOBİA) NEDİR?Karanlık fobisi, kişinin karanlık ortamlarda yoğun korku, kaygı ve panik yaşamasına neden olan bir anksiyete bozukluğu olarak açıklanabilir. Karanlık fobisi, genellikle çocuklarda daha yaygın görülse de, yetişkinlerde de gözlemlenebilir. Karanlık, kişiyi kontrol edemediği, bilinmeyen bir duruma maruz bıraktığı için, bu fobi bazen bireyde derin kaygıya neden olabilir.
KARANLIK FOBİSİ NASIL ORTAYA ÇIKAR?Karanlık fobisinin ortaya çıkışı, birden çok faktöre bağlı olarak gerçekleşebilir. Çeşitli genetik, çevresel ve psikolojik etmenlerin birleşmesi, bu tür bir korkunun meydana gelmesine neden olabilir. Karanlık fobisinin ortaya çıkmasına neden olan unsurlardan birkaçını sizler için bir araya getirdik. İşte onlardan bazıları:
Genetik ve Biyolojik Etmenler: Ailede fobi veya anksiyete bozukluğu geçmişi olan bireylerde, karanlık fobisi gelişme olasılığı daha yüksektir.
Çocukluk Deneyimleri: Çocukken yaşanan travmatik olaylar (örneğin, karanlıkta yalnız kalmak, korkutucu bir olay yaşamak veya karanlıkla ilişkilendirilen travmatik bir deneyim yaşamış olmak) karanlık fobisinin oluşmasına neden olabilir. Korkunç bir deneyim yaşamış olmak, özellikle küçük yaşlarda, kalıcı bir korkuya dönüşebilir.
Bilinçaltı Öğrenme ve Koşullanma: Bir birey, karanlıkla ilgili olumsuz bir deneyim yaşarsa (örneğin, korkutucu bir ses, görüntü ya da his), bilinçaltı bu durumu karanlıkla ilişkilendirerek bu duruma karşı korku geliştirebilir.
Aile ve Çevre Etkisi: Çocukluk döneminde ebeveynlerin aşırı korumacı tavırları veya karanlığa dair aşırı korkularının çocuk üzerinde etkisi olabilir. Ebeveynlerin ya da çevrenin korku ve endişeleri, çocuğun bu korkuyu öğrenmesine neden olabilir.
Kişisel Yaşam Deneyimleri: Karanlıkta yalnız kalma, gece yarısı korkutucu rüyalar görme veya evde yalnız kalmak gibi durumlar da, bireyde karanlık korkusunun gelişmesine neden olabilir.
Karanlık fobisi, kişiye büyük ölçüde kaygı, korku ve panik ataklar yaşatabilir. Karanlık fobisinin kişi üzerinde gözlemlenen belirtilerinden bazılarını bir araya getirdik. Karanlık fobisi, kişide fiziksel, psikolojik ve davranışsal belirtiler olarak 3 farklı şekilde kendisini gösterebilir.
Fiziksel Belirtiler:
Hızlı kalp atışı
Terleme
Baş dönmesi ve denge kaybı
Titreme
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı veya sıkışması
Mide bulantısı
Ağız kuruluğu
Bayılma hissi veya bayılma
Vücutta kasılmalar veya kas gerginliği
Duygusal ve Psikolojik Belirtiler:
Korku ve endişe duygusu
Karanlıkla karşılaşıldığında kontrol kaybı korkusu
Panik ataklar
Zihinsel bulanıklık
Yoğun korku nedeniyle çığlık atma, bağırma, ağlama gibi davranışlar
Karanlık ortamlardan kaçma isteği
Yalnız kalma konusunda aşırı kaygı ve korku
Karanlıkta "görmediği" şeylerden korkma (görme, duyma ya da hissetme ile ilgili halüsinasyonlar)
Davranışsal Belirtiler:
Karanlıkta yalnız kalmamaya çalışma
Işıkları sürekli açık tutma
Gece yatarken ışıkların açık olması
Karanlık ortamlardan kaçınma, örneğin geceleri dışarı çıkmama
KARANLIK FOBİSİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?Karanlık fobisi, profesyonel bir tedavi süreci sonrası tedavi edilebilir. Tedavi yöntemleri ise, fobinin şiddetine, kişinin genel psikolojik durumuna ve yaşına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak kullanılan tedavi yöntemlerine değinecek olursak:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, karanlık fobisini tedavi etmek için en yaygın ve etkili terapi yöntemlerinden biridir. Bu terapide kişinin karanlık ile ilgili olumsuz düşünce ve inançları değiştirilmeye çalışılır.Terapist, kişinin karanlıkla ilgili korkularını mantıklı bir şekilde sorgulamasına ve sağlıklı bir şekilde başa çıkma stratejileri geliştirmesine yardımcı olur.
Maruz Kalma Terapisi: Maruz kalma terapisi, kişinin korktuğu duruma yavaşça ve kontrollü bir şekilde maruz bırakılması yöntemidir. Karanlık korkusu olan bir kişi, terapist rehberliğinde karanlık ortamlarla aşamalı olarak yüzleştirilir. Bu, korkunun zamanla azalmasına yardımcı olabilir. Kişi, karanlık ortamlara girmeye başladıkça, korkularını kontrol etme becerisi kazanabilir.
Hipnoterapi: Hipnoz, fobiyi tedavi etmek için kimi zaman tercih edilen bir yöntemdir. Birey hipnoz altına alındığında, bilinçaltındaki korkuları yeniden yapılandırmak ve karanlıkla ilgili olumsuz hisleri değiştirmek mümkün olabilir.
İlaç Tedavisi: Fobi tedavisinde ilaçlar, genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılır. Antidepresanlar veya anksiyolitik ilaçlar, kaygıyı ve korkuyu azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak ilaç tedavisi genellikle geçici bir çözüm sunar, bu nedenle psikoterapi ile birlikte kullanılması tavsiye edilir. Ve belirtmek gerekir ki ilaç tedavisi yalnızca doktorun gerekli gördüğü durumlarda uygulanabilir.