Dijitalleşmeyle beraber yaygınlaşan sanal kumar ve bahis bağımlılığının bireyler üzerindeki etkilerini değerlendiren Uzman Psikolog Sevgi Yaramış, bu sorunun yaşamları nasıl şekillendirdiğine dikkat çekti
Teknolojinin hızla gelişmesi ve hayatımızın her alanında yer alması, pek çok kolaylık sunarken bazı ciddi riskleri de beraberinde getiriyor. Bu risklerin başında, dijitalleşmenin karanlık yüzlerinden biri olan sanal kumar ve bahis bağımlılığı geliyor. Özellikle pandemi döneminde dijital platformların yoğun kullanımının artmasıyla, bu bağımlılık bireylerin ve toplumun yaşamını derinden etkileyen önemli bir psikolojik sorun haline dönüştü. Uzman Psikolog Sevgi Yaramış, kumar bağımlılığının temel nedenlerini ve bireyler üzerindeki olumsuz etkilerini değerlendirerek, bu sorunun yaşamları nasıl şekillendirdiğine dikkat çekti.
Pandemi döneminin birçok kişi için zorlu bir süreç olduğuna değinen Yaramış, “Evde kalmak zorunda olduğumuz, sosyal bağlarımızın koptuğu ve belirsizlikle dolu bir süreç yaşadık. Bu dönemde dijital dünya hayatımızın merkezine yerleşti; alışverişten eğlenceye, hatta sosyal ilişkilerimize kadar her şey çevrimiçi hale geldi. İşte tam da bu dijitalleşme, kumar bağımlılığı oranlarındaki artışı tetikleyen en önemli faktörlerden biri oldu. Online kumar platformlarının erişimi inanılmaz kolaylaştı. Birkaç tıklamayla oyunlara dahil olmak, kredi kartı ile saniyeler içinde para yatırmak mümkün hale geldi. Aynı zamanda, pandemiyle gelen finansal belirsizlik ve stres, insanların kısa vadeli kazanç arayışlarını artırdı. Birçoğu için bu platformlar, stresle başa çıkmanın ya da sıkıntılı zamanlardan kaçışın bir yolu gibi göründü. Ancak ne yazık ki, bu ‘kaçış’ birçoğu için daha büyük sorunlara yol açtı. Bir diğer sebep de online platformların sürekli sunduğu promosyonlar ve ödüller. ‘Hemen kazan!’ ya da ‘Hoş geldin bonusu!’ gibi mesajlarla insanları çekmeleri, bağımlılığın hızla gelişmesine zemin hazırladı. Pandemide artan yalnızlık ve can sıkıntısı da bu döngüyü ne yazık ki daha da güçlendirdi” ifadelerini kullandı.
Pandemi sonrası dijital kumar bağımlılığının artışındaki en önemli etkeni aktaran Yaramış, beyindeki ödül sisteminin manipüle edildiğiyle ilgili olduğunu vurguladı. Yaramış, “Kumar oynarken özellikle ilk etapta küçük kazançlar sağlanması, dopamin seviyesinin hızla yükselmesine neden oluyor. Dopamin, beynimizin ‘mutluluk hormonu’ olarak bilinir ve bizi ödüllendiren şeylere yönlendirir. Bu yükselme anlık bir coşku ve heyecan yaratırken, beynimiz o duyguyu tekrar yaşamak için aynı davranışı tekrarlamaya yöneliyor. Ancak, işin tehlikeli kısmı burada başlıyor. Çünkü zamanla kayıplar artıyor ve bu durum bireyde daha önce yaşadığı o ‘kazanç hazzını’ tekrar yakalama arzusunu tetikliyor. Beyin, eski dopamin seviyelerine ulaşmaya çalışırken, kişi daha fazla oynamaya başlıyor ve bu bir kısır döngü haline geliyor. Yani bağımlılık sadece para kaybetmekle ilgili değil; aslında, beynin o ‘ödül’ hissini tekrar yaşama çabasıyla bir mücadeleye dönüşüyor. Online platformların özellikle bu mekanizmayı hedeflediğini de eklemek lazım. Küçük kazançlarla bireyi sistemde tutup, daha sonra kayıpları artırarak aynı heyecanı aramalarını sağlıyorlar. Bu süreç, bilimsel olarak ‘değişken oranlı ödüllendirme sistemi’ olarak bilinir ve bağımlılık oluşturma potansiyeli en yüksek mekanizmalardan biri. Ne yazık ki, kumar bağımlılığı olan bireyler için bu döngüyü kırmak profesyonel destek olmadan oldukça zor oluyor” diye aktardı.
Kumar bağımlılığının pek çok açıdan yıkıcı etkilere yol açtığını ifade eden Yaramış, “Kişisel olarak, bağımlılık nedeniyle kayıplar yaşamak özgüveni düşürür ve sürekli stres altında yaşamaya sebep olur. Bu durum, bireyde depresyon, anksiyete ve öfke patlamalarına yol açabilir. Özellikle maddi kayıplar arttıkça, kişi kendini çaresiz hissedebilir ve sosyal ilişkilerinden uzaklaşabilir. İş hayatında ise kumar bağımlılığı verimliliği ciddi şekilde düşürür. Kişi dikkatini toparlamakta zorlanır ve finansal problemler nedeniyle odaklanma sorunu yaşar. Çevreye yansıyan etkiler de oldukça ciddidir. Ailede maddi sorunlar güven kaybına, çatışmalara ve iletişim problemlerine yol açabilir. Kumar bağımlılığı, sadece bireyin değil, çevresindeki insanların da yaşamını derinden etkileyen bir problem” dedi.
YALNIZLIK KUMARA OLAN YATKINLIĞI TETİKLİYORBağımlılığı tetikleyen durumların çoğu zaman birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıktığını belirten Yaramış, “Özellikle stres, yalnızlık, can sıkıntısı ve kaçış arayışı bağımlılığın temel sebeplerinden bazılarıdır. Kumar özelinde, ‘bir kez daha deneme’ ya da ‘kayıpları telafi etme’ düşüncesi bağımlılığı hızla körükler. Ayrıca, dijitalleşmeyle birlikte kumara erişimin kolaylaşması da bağımlılığı tetikleyen önemli bir unsur. Bireyin kişisel yatkınlıkları da burada büyük bir rol oynar. Örneğin, dürtü kontrolü sorunları ya da risk alma eğilimi yüksek olan kişiler daha savunmasız olabilir. Sosyal çevrede bu davranışları teşvik eden ya da normalleştiren bir yapı varsa, bağımlılık riski daha da artar. Bu yüzden, bağımlılığı tetikleyen bu faktörleri fark etmek ve erkenden önlem almak çok önemli” diye belirtti.
BAĞIMLILIKLA MÜCADELEDE YAPILMASI GEREKENLERBağımlılıkla mücadele etmenin oldukça zor bir süreç olduğunu dile getiren Yaramış, ilk adımın sorunun farkında olmak ve yardım almak için cesaret göstermek olduğunu belirti. Bağımlılıkla mücadele eden kişinin duygusal destek alması gerektiğini vurgulayan Yaramış, “Aile, arkadaşlar ve terapistler bu süreçte büyük bir rol oynayabilir. Ayrıca, kendini anlayabilmek ve bağımlılıkla ilgili duygusal ve düşünsel kalıpları fark edebilmek için profesyonel bir terapi desteği almak oldukça faydalı. Bağımlılıkla mücadelede motivasyonu yüksek tutmak da önemli. Küçük adımlarla ilerlemek, bir günün ya da bir haftanın kazanımını kutlamak, kişiyi daha güçlü kılabilir. Destek gruplarına katılmak, yalnız olmadığını görmek ve diğer insanların da benzer zorluklardan geçtiğini bilmek, süreci daha kolay hale getirebilir. Ayrıca, sağlıklı alışkanlıklar edinmek spor yapmak, yeni hobiler edinmek bağımlılıkla başa çıkmanın etkili yolları arasında yer alır. Sabırlı ve kararlı olmak, bu yolculukta başarılı olmanın anahtarı” sözlerine yer verdi.