Marmara Denizi'nde balıkçılığa yeni tehdit: Denizanası artışı

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı iş birliğiyle yürütülen "Marmara Denizi'nde denizanası artışları: Sebep ve Sonuçlar" başlıklı proje kapsamında, denizanalarının balıkçılık üzerindeki etkileri incelendi.

Marmara Denizi'nde faaliyet gösteren 150 balıkçıyla birebir görüşmeler yapılarak anketler düzenlendi. Ayrıca, "R/V Yunus-S" adlı araştırma gemisiyle denizanalarının balıklar üzerindeki olumsuz etkileri üzerine saha çalışmaları gerçekleştirildi.

Yapılan araştırmalar sonucunda, denizanalarının aşırı miktarda artışının balıkçılığı olumsuz yönde etkilediği ve balık türlerinin azalmasına neden olduğu belirlendi.

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık ve Su Ürünleri İşleme Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak, AA muhabirine araştırmalarıyla ilgili bilgi verdi. Hem endüstriyel hem de küçük ölçekli balıkçılarla yapılan anket çalışmasıyla denizanalarının faaliyetler üzerindeki etkilerinin belirlendiğini ve tüm balıkçıların bu durumdan olumsuz etkilendiğini vurguladı. Ağların denizanası tarafından tıkanmasıyla hedefledikleri balık türlerini avlayamamalarının büyük bir sorun olduğunu ifade etti.

Denizanası artışlarıyla ilgili olarak balıkçıların denizde daha fazla zaman geçirmeye başladığına dikkat çeken Karakulak, "Bu durum iş yüklerini artırıyor ve ağları denizden toplamakta zorlanıyorlar. Daha uzun süre denizde kaldıkları için daha fazla mazot tüketiyorlar ve ekonomik olarak da zor durumda kalıyorlar. Ancak endüstriyel balıkçılar, denizanalarıyla başa çıkabiliyorlar. Sahip oldukları teknolojiyi kullanarak ağlarına giren denizanalarını uzaklaştırabiliyorlar." şeklinde konuştu.

Bazı denizanalarının balıklarla bir arada olması nedeniyle balıkların renklerinin solması ve bu durumun balıkçıların ürünlerini pazarlamasında zorluk çıkardığına da değinen Karakulak, şunları ekledi:

"Marmara Denizi'nde denizanası artışının balıkçılığı olumsuz etkilediği açıkça görülüyor. Özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında balıkçılık faaliyetleri neredeyse durma noktasına geliyor. Balıkçılar en fazla yüzde 50 oranında avlanabiliyorlar. Ancak küçük ölçekli balıkçılar hiç faaliyet yapamıyorlar. Özellikle balık göçlerinin yoğun olduğu dönemlerde, yani balıkçılık sezonunun açıldığı eylül ve ekim aylarında faaliyetler durma noktasına geliyor. Bizim çalışma bölgemiz Doğu Marmara olduğu için İstanbul ve Kocaeli gibi bölgelerdeki balıkçılarla görüşmeler yaptık. Denizanası artışı nedeniyle İzmit Körfezi'nde balıkçılık yapamayanlar, genellikle İstanbul gibi uzak bölgelere gitmek zorunda kalıyorlar."

Karakulak, projenin bir parçası olarak Doğu Marmara Denizi'nde balık yumurtaları ve larvalarının çeşitliliğine de odaklandıklarını ve geçmişe göre üreyen balıkların çeşitliliğinde azalma tespit ettiklerini paylaştı. Denizanalarının balık yumurtalarıyla beslenmesi sonucunda balık yumurtası bolluğunda azalma yaşandığını ve bu durumun ticari balık türlerinin azalmasına yol açtığını belirtti.

Karakulak, denizanalarının tüm balık türlerini etkilediğini vurgulayarak, "Marmara Denizi'nde eskiden bol miktarda bulunan uskumru, kılıç balığı, orkinos gibi balıkların artık bulunmaması denizanalarının aşırı artışının bir sonucudur. Çünkü bu balıklar denizanalarıyla beslenirdi." şeklinde konuştu.

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar ise Marmara Denizi'nde gözlemlenen yeni denizanası türleri ile yerel türlerin hızlı ve yoğun üremesinin yanı sıra, balıkların besin kaynağı olan küçük deniz organizmaları, balık yumurtaları ve larvalarını tükettiğine dikkat çekti.

Bu durumun balık stokları üzerinde ciddi baskılar oluşturduğunu belirten Okyar, "Ayrıca aşırı miktarda çoğalan ve kitlesel ölümlerle dağılan denizanaları, balıkçı ağlarının göz açıklıklarını tıkayarak balıkçılık faaliyetlerinde sorunlara yol açabilir." şeklinde değerlendirmede bulundu.