Ekinoks nedir? 23 Eylül ekinoksu yaklaşıyor

RABİA AYKUT
Sonbahar mevsimine ve eylül ayına yaklaştığımız şu günlerde sonbahar ekinoksu ne zaman, ilkbahar ekinoksu ne zaman? gibi sorular da merak edilmeye başlandı. Ekinoks ile ilgili merak edilen bilgileri sizler için derledik...

EKİNOKS NEDİR?

Ekvator’a güneş ışınlarının dik düşmesi sonucunda yaşanan, gece ve gündüz süresinin eşitlendiği olaya ekinoks denir. Ekinoksun diğer adları, gün tün eşitliği ve gece gündüz eşitliği olarak da bilinir.
Sonbahar ekonoksi ve ilkbahar ekinoksu olmak üzere yılda iki kez gerçekleşir. 23 Eylül ekinoksu ile de Kuzey Yarım Küre’de sonbahar mevsimi başlar. Güney Yarım Küre’de ise bu tarihlerde tam tersi yaşanır. 21 Mart ekinoksu ile Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar mevsimi başlar.

GÜN DÖNÜMÜ NEDİR?

Gece ve gündüzün uzamadan kısalmaya veya kısalmadan uzamaya geçtikleri günlere gün dönümü denir.  Gün dönümün diğer ismi ise solstistir. Solstis, Latince kökenli bir kelimedir. Güneş ışınlarının Yengeç ve Oğlak Dönencelerine ilk açıyla geldiği 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde gün dönümü / solstis yaşanmaktadır. 21 Haziran tarihinde Kuzey Yarım Küre’de en uzun gündüz yaşanır ve yaz mevsimi başlangıcıdır. 21 Aralık tarihinde ise Kuzey Yarım Küre’de en uzun gece yaşanır ve kış mevsimi başlangıcıdır. Bu tarihlerde Güney Yarım Küre’de ise tam tersi yaşanır.

23 EYLÜL SONBAHAR EKİNOKSUNUN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

* Aydınlanma Çemberi, kutup noktalarından geçer.
* Dünya’nın her yerinde 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanır.
* Aynı boylam üzerinde yer alan tüm merkezlerde Güneş, aynı anda doğup aynı anda batar.
* Güneş ışınları Ekvator’a öğlen vaktinde 90 derecelik dik bir açıyla düşer. Bu sebeple gölge boyu sıfırdır.
* Kuzey Kutup Noktası’nda 6 aylık gecenin, Güney Kutup Noktası’nda ise 6 aylık gündüzün başlangıç tarihidir.
* Kuzey Yarım Küre’de sonbahar mevsimi başlangıcıdır ve bu tarihten itibaren geceler gündüzlerden daha uzun olmaya başlar. 21 Aralık tarihine kadar geceler sürekli uzar. 21 Mart tarihinde ise tekrardan ekinoks yaşanır ve gece gündüz süreleri eşitlenir.
* Güney Yarım Küre’de (GYK) ise bunun tam tersi yaşanır.

SONBAHAR EKİNOKSU NEDEN 23 EYLÜL'DE GERÇEKLEŞİR?

Dünya’nın Güneş etrafında izlediği yörünge, elips şeklinde olduğundan bazen güneşe yaklaşırken bazen de güneşten uzaklaşır. Bu yaklaşıp uzaklaşma anlarında Güneş’in çekim kuvvetinden dolayı bazen yörüngede hızlı hareket ederken bazen de yavaş hareket eder. Dünya’nın güneşe en yakın olduğu tarih 3 Ocak, en uzak olduğu tarih ise 4 Temmuz’dur. Güneş’e yakın olduğu tarihte Kuzey Yarım Küre’de (KYK) kış mevsimi yaşanmaktadır. Dünya bu sırada hızlı hareket ettiğinden kış mevsimi KYK’de iki gün kısa sürer. Dünya’nın Güneş’ten uzaklaştığı dönemde ise hızı yavaşladığı için KYK’de yaz mevsimi iki gün uzun sürer ve onuç olarak bu 2 günlük süre değişikliği, Eylül ekinoksuna denk geldiğinden 21 Eylül’de değil, 23 Eylül’de ekinoks gerçekleşmiş olur.