2025’te dev yatırımlar: 14 bini aşkın projeye 1 trilyon liralık ödenek

Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile 2025 yılında kamu kurumları tarafından gerçekleştirilecek projelerin toplam maliyeti 10.6 trilyon lira olarak öngörülüyor. Bu projelerin 3 bin 783’ü ana proje, geri kalanlar ise çok yıllık ve kısa vadeli yatırımlar olarak tasarlandı. Öne çıkan sektörler ise sağlık, ulaşım, enerji ve eğitim olarak belirlenmiş durumda

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanan ve Resmi Gazete’de yayımlanan 2025 Yılı Yatırım Programı, Türkiye’nin ekonomik büyümesine katkı sağlayacak önemli projeleri kapsıyor. Program, merkezi yönetim bütçesindeki kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT), özelleştirme kapsamındaki kurumlar, döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kurumlarının projelerini içeriyor. Ayrıca, yalnızca dış kredilerle finanse edilen mahalli idare projelerine de yer verildi.

Yatırım programının hazırlanmasında, Türkiye'nin uzun vadeli kalkınma hedeflerini belirleyen 12. Kalkınma Planı ve 2025-2027 Orta Vadeli Program dikkate alınarak, ekonomiye katkı sağlayacak stratejik projelere öncelik verildi. Programın oluşturulmasında, deprem riski nedeniyle öncelikli olarak yapılması gereken projeler, toplumsal ve ekonomik etkisi güçlü olan yatırımlar ile hızla ekonomiye kazandırılması gereken projeler öne çıktı.

1 TRİLYON 444,4 MİLYAR LİRA ÖDENEK

2025 yılı Yatırım Programında kamu kurumları tarafından yürütülecek projelerin toplam tutarı yaklaşık 10.599,5 milyar lira olup, söz konusu projelere tahsis edilen toplam ödenek miktarı 1 trilyon 444,4 milyar lira oldu.

Program kapsamında 2025 yılında 3 bin 783'ü ana proje olmak üzere, toplam 14 bin 238 proje yürütülmesi öngörülüyor.

2024 yılında 5 bin 296 proje tamamlanırken, 2025 Yılı Yatırım Programına 5 bin 61 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 1364'ü çok yıllık, 3 bin 697'si ise bir yıl içerisinde tamamlanacak olan projeler olarak belirlendi.

2025 yılında Yatırım Programı kapsamında öngörülen 1 trilyon 444,4 milyar liralık yatırımın yüzde 70,7'sinin merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 28,1'inin KİT ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,2'sinin ise döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi programlandı.

2025 Yılı Yatırım Programında deprem tedbirlerine yönelik olarak toplam 511 milyar lira tutarında projeye yer verildi. Bu projeler kapsamındaki 2025 yılı ödeneklerinin yaklaşık yüzde 42'si sağlık sektörüne, yüzde 16,7'si konut sektörüne, yüzde 13,2'si ulaştırma-haberleşme sektörüne ayrıldı. Ayrıca deprem projelerine ayrılan söz konusu ödeneklerin yanı sıra bütçede cari transferler altında yürütülen yatırım nitelikli harcamalar ile cari nitelikli diğer harcamalar dikkate alındığında deprem tedbirlerine yönelik olarak merkezi yönetim bütçesinden tahsis edilen toplam ödenek tutarı 584 milyar liraya ulaşıyor.

EN YÜKSEK PAY ULAŞTIRMA, HABERLEŞME VE EĞİTİMDE

2025 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki 1 trilyon 444,4 milyar liralık yatırım ödeneğinden en yüksek payı yüzde 30,5 ile ulaştırma-haberleşme sektörü yatırımları aldı. 2025 yılında ulaştırma sektörü yatırımları için yüzde 38 artışla 440 milyar lira ödenek tahsis edildi. Özellikle demir yolu yük ve yolcu taşımacılığının geliştirilmesi amacı doğrultusunda Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren Hattı projesine 29,3 milyar lira, Mersin-Adana-Osmaniye-Gaziantep Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 22,8 milyar lira, Ankara-İzmir Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 19,7 milyar lira ve Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaneli Yüksek Standartlı Demiryolu projesine 18,5 milyar lira ödenek sağlandı. Üretimin ve ticaretin canlandırılmasına katkı sağlayacak olan iltisak hattı projelerine yüzde 301,4 artışla 8,4 milyar lira ödenek ayrıldı. Türkiye'nin uluslararası yük koridorları ile olan bağlantısının güçlendirilmesine ve bölgede önemli bir lojistik merkezi haline gelmesine hizmet edecek olan Divriği-Kars Demiryolu Hattı Rehabilitasyonu projesi için 4,1 milyar lira, Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Demiryolu Hattı projesi için ise 2,4 milyar lira ödenek ayrıldı. Ayrıca Kalkınma Yolu projesi kapsamında Gaziantep-Şanlıurfa ve Şanlıurfa-Mardin Hızlı Tren Hattı projeleri Yatırım Programına dahil edildi.

Ulaştırma-haberleşme sektörünü, yüzde 15,1'lik pay ile eğitim sektörü takip etti. Eğitim sektörü yatırımları için 2025 yılında yüzde 44,5 artışla 217,9 milyar lira ödenek tahsis edildi. Tüm bireylerin kapsayıcılık ilkesi esasında nitelikli bir eğitime ve hayat boyu öğrenme imkanlarına eşit şartlarda erişimi sağlanarak akademik, sosyal ve mesleki becerilerinin uluslararası standartlara uygun bir şekilde geliştirilmesi, analitik düşünme, finansal okuryazarlık, işbirlikçi çalışma ve liderlik alanlarında yetkinlik sahibi olmalarının sağlanması, milli, manevi, ahlaki, insani ve toplumsal değerleri içselleştirmiş, ait olduğu aile ve topluma karşı sorumluluk sahibi olarak yetişmeleri amacıyla temel eğitime 140,8 milyar lira ödenek ayrıldı. Mesleki eğitimde günümüzün ve geleceğin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde fiziki altyapının güçlendirilmesi amacıyla atölye ve laboratuvar donanımlarının yenilenmesi için "1.500 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinin Teknik ve Laboratuvar Altyapısının Modernizasyonu" projesi Yatırım Programına dahil edilmiş ve projeye 5 milyar lira ödenek tahsis edildi.

120 BİN HEKTAR ALAN SUYLA BULUŞACAK

Yatırım ödeneklerinden yüzde 11,4'lük pay alan tarım sektörüne 2025 yılında yüzde 62,5 artışla toplam 164,1 milyar lira ödenek tahsis edildi. Tarımsal sulama yatırımları kapsamında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne yüzde 87,5 artışla 95,7 milyar lira ödenek tahsis edilmiş olup bu ödenekle yaklaşık 120 bin hektar alanın sulamaya açılması ve 20 bin hektar alanda sulama sistemlerinin yenilenmesi planlanıyor. GAP Eylem Planı kapsamında "Aşağı Fırat 2. Merhale Sulaması" projesine 8,2 milyar lira, "Silvan Sulaması 1. Merhale" projesine 8 milyar lira ve "Orta Ceyhan Menzelet Sulaması 2. Merhale" projesine 2,4 milyar lira ödenek tahsis edildi. Ayrıca taşkın koruma projelerine de 32,5 milyar lira ödenek ayrıldı. Arazi toplulaştırma projelerine tahsis edilen 5 milyar lira ödenekle yaklaşık 465 bin hektar alanın toplulaştırma tescil çalışmalarının tamamlanması planlanıyor. Orman yangınlarıyla mücadele kapsamında ise Orman Genel Müdürlüğü hava taşıt filosuna 2025 yılında 4 küçük yangın tanker uçağı katılacak.

Yatırım ödeneklerinde yüzde 10,3 paya sahip olan madencilik sektörüne 2025 yılında yüzde 40,3 artışla 148,8 milyar lira, yüzde 7,6 paya sahip olan enerji sektörüne ise yüzde 45,6 artışla 110,2 milyar lira ödenek ayrılmış olup söz konusu sektörlerde proje bazında önemli gelişmelerin kaydedilmesi bekleniyor. Karadeniz'deki 710 milyar metreküplük doğal gazın üretilmesine ve sahanın üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik olarak yürütülen Sakarya Doğal Gaz Sahası Geliştirme Projesi'nde çalışmalara hızla devam edilmekte olup projeye 72,8 milyar lira ödenek tahsis edildi. Enerjide dışa bağımlılığımızın azaltılması amacıyla yürütülen diğer doğal gaz ve petrol arama ve üretim faaliyetleri için ise 67,9 milyar lira ödenek ayrıldı.

SAĞLIK YATIRIMLARINA 121,1 MİLYAR LİRA ÖDENEK

Sağlık sektörünün 2025 yılı yatırımlarından aldığı pay yüzde 9,6 olarak gerçekleşti. Fiziki altyapıda, hizmete erişimde ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması amacıyla Sağlık Bakanlığına yüzde 46,5 artışla tahsis edilen 121,1 milyar lira ile 2025 yılında 16.715 yatak ve 365 ünite hizmete alınacak. 2025 yılında merkezi yönetim bütçesi kapsamında 18 bin 450 yatak kapasiteli 16 şehir hastanesinin yapımına devam edilecek olup, bu hastanelerden 5 bin 450 yatak kapasiteli 5 hastane projesi tamamlanacak.

Yatırımcı ve girişimcilere daha fazla yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı artırmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına imalat sanayii sektöründe yüzde 52,9 artışla 23,3 milyar lira ödenek tahsis edildi. Bu kapsamda, organize sanayi bölgesi projeleri için yüzde 101,5 artışla 10,8 milyar lira, küçük sanayi sitesi projeleri için ise yüzde 195,3 artışla 6,5 milyar lira ödenek sağlandı.

Ülkenin AR-GE ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik olarak TÜBİTAK TARAL gibi araştırma destek programları, üniversiteler ile kamu kurumlarında araştırma altyapısı projeleri ve Araştırma Üniversiteleri Destek Programı kapsamında tahsis edilen yatırım bütçesinde yüzde 45 artış sağlanarak 31,7 milyar lira ödenek tahsis edildi.

Ayrıca yükseköğretimde kalitenin artırılması, fiziki imkanların geliştirilmesi, sağlık altyapısının iyileştirilmesi ve araştırma altyapısının güçlendirilmesine yönelik olarak üniversitelere 2025 yılında yüzde 51 artışla 53,5 milyar lira yatırım ödeneği sağlandı.