Eskinazi den 2025 ihracat değerlendirmesi; “Kararlılık yılı” olacak

KEMAL ÖZKURT - Ege İhracatçı Birlikleri (EİB), Yönetim Kurulu Başkanları, 2024 yılına dair değerlendirmelerini ve 2025 yılına yönelik öngörü ve stratejik hedeflerini gerçekleştirdiği basın toplantısında kamuoyu ile paylaştı. Toplantıda, 2024 yılı boyunca elde edilen ihracat verileri, bölgenin ekonomik katkıları ve sektörlerin performansına dair detaylı analizler paylaşıldı. 2024 yılının tüm sektörler için zorlu geçtiğini bu durumu en belirgin sonucu ise konkordato başvurularında yaşanan tarihi artış olduğuna dikkat çeken Ege İhracatçı  Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, 2025 yılının ekonomik program ile “Kararlılık yılı” olacağını belirtti.

2025 KARARLILIK YILI OLACAK

2025 yılının ekonomik program ile “Kararlılık Yılı” olacağını belirten Jak Eskinazi, “2024 yılını yüzde 1 artışla 18,4 milyar dolar ihracatla geride bıraktık. Bunu da tarım ve maden sektörlerinin ihracat başarısına borçluyuz. Sanayi ihracatımız 9,5 milyar dolar, tarım ürünleri ihracatımız yüzde 4 artışla 7,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Madencilik ihracatımız yüzde 23 artışla 1,3 milyar dolara ulaştı. 2024 yılında 216 ülke ve bölgeye ihracat gerçekleştirirken 111’ine ihracatımızı artırdık. Ticaret Bakanlığı’nın 2023 yılından beri açıklamaya başladığı faaliyet illeri istatistiğine göre Ege Bölgesinin ihracatı 2024 yılında 43 milyar dolara ulaştı. 2024 yılında Türkiye geneli iller sıralamasında ise İzmir 23,8 milyar dolar ihracatla üçüncü sırada yer alıyor. Faaliyet istatistiği verileri, üretimi ve ihracatı İzmir’de olan ancak şirket merkezi farklı şehirde olan ihracat kayıtlarının tutulma kriterleri baz olarak oluşturuluyor” diye konuştu.

KONKORDATODA TARİHİ ARTIŞ

Finansman koşulları, talepteki örselenme, ihracat kanallarının tıkalı olması, enflasyonla mücadele gibi faktörlerle nedeniyle 2024 yılının zor geçtiğini, bu durumun en belirgin sonucu ise konkordato başvurularında yaşanan tarihi artış olduğuna dikkat çeken Eskinazi, “Yıl boyunca mahkemelere toplam 1723 konkordato başvurusu yapılırken, 132 dosyada iflas kararı verildi. Son yıllarda hedeflerde önemli sapmalar yaşandı. Daha önce 267 milyar dolar olan OVP hedeflerimiz, 264 milyar dolara çekildi ve bu rakam üzerinde de tekrar düşüşler yaşandı. Bu sene 262 milyar dolarda kaldık. İhracat hedeflerinde 3 milyar dolarlık bir geri çekilme var. Önümüzdeki dönemde OVP hedeflerinin gerçekçi bir çerçeveye oturtulup oturtulamayacağı da belirsiz. Önümüzdeki yıl istihdam üzerindeki yükler azaltılmazsa ve kur hedefi tutmazsa 280 milyar dolarlık OVP hedefi de tutturulamayacak. Durum böyleyken, çok sayıda firmanın önümüzdeki dönemde zor günler geçireceğini öngörüyorum” dedi.

ZAYIF SERMAYELİ ŞİRKETLERİ ZOR GÜNLER BEKLİYOR

Sermayesi kuvvetli olan firmaların ayakta kalabildiği bir dönemden geçtiklerini de sözlerine ekleyen Jak Eskinazi, “Sermaye yapısı zayıf olan şirketleri zor günler bekliyor. Çünkü kârlılık yok. Kârlılık olmayınca yatırımlardan çok uzak kalıyoruz. Yatırım olmayınca da günün şartlarını tutturmak çok zor oluyor. Geride kaldığımız zaman hem müşteri kaybı yaşanıyor hem daha pahalıya mâl ediliyor, hem de imaj zedeleniyor. Emek yoğun sektörlerdeki en büyük sıkıntı işçilik ücreti. Bugün Türkiye’de büyük fabrikalarda işçilik maliyeti 1500 dolardan aşağı değil. Dünyada rekabet ettiğimiz ülkelerde işçilik ücreti 200-300 dolarlarda. Onlar yüzde 50-60 randımanla çalışıyor, biz yüzde 85-90 randımanla çalışıyoruz. 2025 yılından itibaren faiz indirimleriyle ihracatçının finansmana erişebildiği bir yıl olmasını temenni ediyoruz” şeklinde konuştu.

KAPASİTE KULLANIM ORANI YÜZDE 60

Demir ve demirdışı ihracatının 2026 yılının ikinci yarısında ekonomi koşullarının düzelmesiyle ihracat sektörünün rahatlayacağını fakat kapasite kullanım oranının artması gerektiğini ifade eden Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Yalçın Ertan, “Sektördeki birçok firma küçülme eğiliminde, bazıları ise faaliyetlerini durdurma noktasına geldi. Kapasite kullanım oranımız mevcut durumda yüzde 60’lar seviyesinde. Bizler sektör olarak çok daha yüksek kapasite kullanım oranları ile çalışabilecekken, girdi maliyetlerinin artışı bu anlamda sektörü zorluyor. 2025 yılı öngörülerimize dayanarak 2024’ün devamında bu yıl da oldukça zorlu bir yıl geçireceğimizi düşünüyoruz” dedi.

ÜRETİM ODAKLI ÇALIŞACAĞIZ

2025 yılında da ana hedeflerinin üretimin kalitesini iyileştirmek ve üretim odaklı olacağını söyleyen EİB Yaş Meyve Sebze İhracatı Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Uçak, “Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği olarak ihracatımızı 2024 yılında 1 milyar 314 milyon dolar olarak gerçekleştirmeyi başardık. Türkiye genelinde de yaş meyve sebze ve meyve sebze mamulleri ihracatımızın toplamı 2024 yılı sonunda tarihimizde ilk defa 6 milyar doları aşarak 6 milyar 131 milyon dolara ulaştı. Bu rakamlar hem bizleri gururlandırdı hem de 2025 yılına umutla bakmamızı sağladı” diye belirtti.

İNSAN GÜCÜMÜZ TEHLİKEDE

2025 yılında sektör bazlı küçülme beklediklerini dile getiren Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçı Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Zandar, “Ocak 2024 de bu sene büyük ihtimale bu sektör bazlı yüzde 40 küçülür deşiliştim rakamlarım tuttu. Bu senede ya bu seviyelerde ya da bundan yüzde 10 aşağıda kapatma ihtimalimiz var. 2024 yılında yaşanılan bütün negativitenin 2025 ‘de devam etmemesi için yo haritamızı belirledik . Değişen dünyaya ayak uydurmaya çalışıyoruz ama gerçek olanları kabul etmek zorundayız. Bizim sektörümüz insansız olmuyor. Türkiye’nin önünde maksimum 15 yıl daha bu sektörde çalışacak insan gücü var. Bunların birçoğu da 50 yaş üstünde. Biz buna yatırım yapmıyoruz. Bu yüzden geleceğimiz tehlikede” dedi.

DESTEĞE İHTİYACIMIZ VAR

2025’te sektör olarak devlet desteği ile krizden çıkabileceklerini söyleyen Ege Hazır Giyim ve Konfeksiyon ihracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş, “Türkiye geneli hazırgiyim ihracatımız 2023 yılında 19,2 milyar dolar olarak gerçekleşmişti, bu seneyi ise yüzde 7 düşüşle 17,9 milyar dolarla kapatıyoruz. EHKİB olarak geçen seneye göre ihracatımızı az da olsa artırdık, dolar bazında yüzde 4 artışla 1 milyar 388 milyon dolar ihracat yaptık. Her ne kadar toplam ihracatımızı korumaya başarabilsek de artan maliyetlerimiz nedeniyle sektörde karlılık düştü.  Üretim düşüşü şirket kapanmaları, konkordatoları artırdı. İhracatımızın düşmesiyle kapasite kullanım oranımız yüzde 84’lerden yüzde yüzde 77 seviyelerine gerilemiş durumda. Rakip ülkelerle kıyaslandığında son dönemde artan maliyetlerimiz nedeniyle rakiplerimize göre yüzde 40-50 daha pahalıyız. Sektör olarak zor dönemden geçiyor olabiliriz ama tamamen de karamsar değiliz. 2025’te sektör olarak devletimizin ilgili kurumlarından destek alırsak bu krizden çıkacağımıza inancım tam.  2025 ikinci yarısından itibaren müşterilerimizdeki alım iştahını artıracağını ve taleplerin artacağını umuyoruz. Toparlanmanın siparişlere ve ihracata yansıması 2026 yılını bulacaktır diye düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.

İHRACATIMIZ YÜZDE 10 DÜŞTÜ

2024 yılında geçen yıla oranla yüzde 10 düşüş olduğunu belirten Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçı Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Muhammet Öztürk, “2024 yılında sektörümüz 11,9 milyar dolarlık ihracat ile gıda ihracatımızda yüzde 33’lük pay almıştır. 2024 yılı sonu itibariyle Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçı Birliği olarak ise ihracatımız 965 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2023 yılına göre sektör ihracatımız yüzde 10 düşüş göstermiştir. Bu düşüşün en önemli nedenleri; birçok hububat ve bakliyat ürününün ihracatına ve ayrıca buğday gibi sektörlerimizde hammadde olarak kullandığımız ürünlerin ithalatına getirilen kısıtlamalar ve döviz kurunun düşüklüğü olmuştur. Ayrıca, Hindistan ile yapılan Mutabakat Zaptı'na rağmen Hindistan'ın Türkiye’den beyaz haşhaş tohumu ithalat kotası ilan etmemesi nedeniyle ihracatımız beklenen seviyede gerçekleşmemiştir” diye konuştu.

DÜNYA LİDERLİĞİMİZİ KORUDUK

2025 yılı için en büyük hedeflerinin, sürdürülebilir üretim ve ihracatı artırmak olacağını vurgulayan Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, “2024 sezonu için Türkiye genelinde 1,8 milyar dolar hedef açıklamıştık. Ve bu hedef yaklaşık 1,86 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde geçen sene sezonu 1,6 milyar dolar ile kapatmıştık. Bu yıl, 417 bin tonluk ihracatımızla ülkemize 1, 86 milyar dolarlık gelir kazandırdık ve dünya liderliğimizi koruduk. 2025 yılı için en büyük hedefimiz, sürdürülebilir üretim ve ihracatı artırmak. Bunun için üreticilerimiz, ihracatçılarımız, bakanlıklarımız, üniversitelerimiz ve uluslararası iş ortaklarımızla iş birliği içinde çalışmaya devam edeceğiz. Tanıtım projelerimizle ürünlerimizin değerini artırmaya ve karşılaştığımız sorunlara çözüm üretmeye odaklanacağız” dedi.

2025 KOR YILI OLACAK

2025 yılını maden ihracatı sektörü için ‘kor’ yılı olacağını söyleyen Ege Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan yardımcısı Faik Tokatlıoğlu, “Maden sektörü olarak 2024 yılında 6 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik. Böylece, 2023 yılında 5,7 milyar dolar olan ihracatımız 2024 yılında yüzde 5,3 yükselmiş oldu. İhracatımızın üçte birine denk gelen 1,9 milyar dolarlık bölümü doğal taş ihracatı olarak gerçekleşti. Gerek yerelde gerekse küresel ekonomik düzende karşılaşılan zorluklara rağmen az da olsa bir iyileşme gördük. Türkiye geneli maden ihracatımıza paralel olarak Birliğimizin ihracatı da yüzde 23 artış göstererek 2024 yılında 1,31 milyar dolar oldu. Sektörel ihracatımızım büyük çoğunluğunu doğal taş oluşturdu. 2023 yılı kar yılı değil ar yılı olacak demiştim, oldu. 2025 yılı bu gidişle kar değil kor ateş yılı olacak” diye belirtti.

SEKTÖR KAN KAYBEDİYOR

Özellikle ihracatı kısıtlanan ürünler nedeniyle ciddi kan kaybettiklerini vurgulayan Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Başkanı Bedri Girit, “Türkiye genelinde 2024 yılında su ürünleri sektöründe yüzde  20, yumurta sektöründe yüzde 12, süt ve süt ürünleri sektöründe yüzde  36, bal sektöründe ise yüzde 1 artış yaşanırken kanatlı sektöründe yüzde 14 düşüş yaşandı. Her ne kadar ihracatımız artış gösteriyor gözükse de özellikle ihracatı kısıtlanan ürünler nedeniyle ciddi kan kaybediyoruz. Son dönemde süt ürünleri sektöründe tereyağı ve süt tozuna kanatlı sektöründe de tavuk eti ihracatlarına gelen kısıtlamalar hem üreticilerimizi hem de ihracatımızı oldukça olumsuz etkiledi. Kanatlı sektöründe tavuk etine gelen kısıtlamaların gerçekleştiği yılın ikinci yarısında geçen yıl ile kıyaslandığında yüzde 26’lık düşüş görüyoruz ve bu durum ihracat gerçekleştirdiğimiz 37 ülkeyi Brezilya gibi hali hazırda sektörde ihracat yapan ülkelere kaptırmamıza neden oldu. Söz konusu kısıtlamalar uzun yıllar emek vererek oluşturduğumuz Türkiye’nin güvenilir ihracatçı algısına zarar veriyor. Önemle belirtmek gerekir ki, bu kısıtlamalar yurtiçindeki fiyatların düşmesini sağlamamakta, ayrıca Türkiye’de tüketilmeyen birçok ürün ihraç edilemediğinden ekonomik kayıplara neden olmaktadır. 2025 yılı sonunda Birliğimiz ihracatını 1,8 milyar dolar seviyesine getirmeyi hedefliyoruz” ifadelerini kullandı.

İHRACAT HEDEFİ 1 MİLYAR DOALAR

Zeytinyağı ihracatında 2025 yılında 1 milyar dolara, 2028’de ise 1,5 milyar dolar seviyesine çıkarmayı hedeflediklerini ifade eden Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Emre Uygun, “Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin 2024/25 yılı rekolte verilerine göre sofralık zeytin üretiminde dünyada lider ve zeytinyağında ise İspanya’dan sonra en büyük 2. üretici konumumuzu koruyacağımız yeni sezonda, ülkemizde 200 milyonun üzerinde zeytin ağacından elde edilecek toplam zeytin rekoltesinin 3 milyon 600 ton, sofralık zeytin rekoltesinin 750 bin ton, zeytinyağı rekoltesinin ise 475 bin ton olması bekleniyor” dedi.