Gıda israfı 800 milyon insanı aç bırakıyor!

Dünya nüfusunun yaklaşık 800 milyonu açlık ile mücadele ediyor. Buna karşın özellikle Avrupa ve Amerika kıtalarında ise milyonlarca ton gıda israf ediliyor. Avrupa’da 2022 yılında toplam 59,2 milyon ton gıda israf edilirken kişi başına 132 kilogram gıda çöpe atıldı.

Eurostat verilerine göre 2022’de gıda israfının yüzde 54’üne denk gelen kısmını hane halkları gerçekleştirdi. İsrafın yüzde 46’lık kısmını ise gıda ürünleri ve içecek üretimi, restoran ve perakendeciler gibi gıda tedarik zincirinde yaşandı. Restoran ve yemek hizmetlerinde kişi başına gıda israfı 15 kilogram, perakende ve dağıtımdaki gıda israfı da kişi başına11 kilogram olarak belirlendi. Kovid-19 salgının ilk yılı olan 2020’de Avrupalıların kişi başına gıda israfı 127 kilogramdı. 2021 yılında kişi başına gıda israfı 131 kilograma çıktı. Birlemiş Milletler Çevre Programı (UNEP), tarafından açıklanan rakamlara göre 2022’de dünya genelinde bir günde 1 milyardan fazla öğün israf edildi.

TMMOB İzmir Gıda Mühendisleri Odası Başkanı Ömer Ulaş Kırım, artan israflar hakkında “Artarak devam eden gıda israfının sebebi durdurulamayan tüketim alışkanlıkları, plansız alışveriş, porsiyon ayarlama eksiklikleri, çok uluslu firmalar tarafından yapılan ve tüketime özendiren reklam kampanyaları, gıda dağıtımındaki adaletsizlikler, lüks tüketime özendirilmesi” şeklinde konuştu.

GIDA İSRAFI ÖLÇÜLEMİYOR

Dünya genelinde gıda israfının giderek arttığını belirten Kırım, israfın son yıllarda ölçülemediğini dile getirdi. Kırım, “Gıda israfının Avrupa ve Amerika’da arttığı sonuçlarına toplanan veriler vasıtasıyla ulaşabiliyoruz. Ancak son yıllarda göze çarpan bir diğer önemli konuda gelişmekte olan ya da geri kalmış ülkelerde gıda israfı sayımları yapılamadığı için bu ülkelerdeki gıda israfı boyutlarını bilemiyoruz. Ancak dünya genelinde yapılan tahminler özellikle Asya, Uzak Doğu ve Güney Amerika ülkelerinde de ciddi boyutlarda gıda israfı ile karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor. Ülkemiz de dahil olmak üzere sayımları yapılamayan çok ciddi boyutlarda gıda israfı olduğunu biliyoruz. Bu israfın başında ilk olarak sebze ve meyve ürünleri, ekmek, tahıl ve bakliyatlar sonrasında da süt ürünlerinin en çok israf edilen ürünler olduğunu söyleyebiliriz” diye konuştu.

TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI PROBLEMLİ

Gıda israfının sebepleri hakkında konuşan Kırım, “Artarak devam eden gıda israfının sebebi durdurulamayan tüketim alışkanlıkları, plansız alışveriş, porsiyon ayarlama eksiklikleri, çok uluslu firmalar tarafından yapılan ve tüketime özendiren reklam kampanyaları, gıda dağıtımındaki adaletsizlikler, lüks tüketime özendirilmesi, gıda saklama bilgilerindeki kişisel eksiklikler, gıda okur yazarlığındaki kişisel bilgi eksiklikleri, özellikle tarımsal üretimdeki plansızlıklar (hayvansal ürünler de dahil), gıda depolama ve lojistik altyapılarındaki eksiklikler gibi bir çok faktör sayılabilir. Ayrıca kafe, restoran, otel ve eğlence sektöründeki plansız ve ihtiyaç fazlası sunum özellikleri de dünya çapında binlerce ton gıdanın çöpe atılmasına sebep olmakta” dedi.

AÇIKLI VE OBEZİTE BİR ARADA

Bireyler arasında gıdanın eşit dağıtılmadığının altını çizen Kırım, açlığın ve obezitenin bir arada yaşandığını söyledi. Kırım, “Gıdanın eşit dağıtılamamasının asıl sebepleri; ülkelerin ekonomik büyüklüklerine göre gıdaya erişimlerinin farklılık göstermesi, plansız gıda dağıtım ağları, adaletsiz ve sınıflaşmanın giderek arttığı politik çekişmeler ve tarım alanlarının dünyanın genelinde insanlar tarafından farklı kullanımlar sebebiyle tahrip edilmesi olarak sayılabilir. Bunun dışında lokal gıda dağıtım ağlarının oluşturulamaması, insanların durdurulamayan tüketim alışkanlıkları da bu eşitsizliğe sebep olmaktadır. Dünyada yaklaşık 800 milyon insan açlık ile yaşamaya çalışırken milyonlarca insan da obezite gibi sorunlarla karşı karşıyadır. Yerel gıdalardan uzaklaşıp tek düze beslenme düzenlerinin topluma özendirilmesi de açlığın temel nedenlerinden birisidir. Küçük ve aile çiftçilerinin ekonomik destek sağlanmayarak tarımdan uzaklaştırılması da kırsalda insanların kendi gıdalarını üretmesinin önünde büyük bir engel olarak düşünülebilir” şeklinde konuştu.

İSRAF VERGİLENDİRİLMELİ

Dünyada yaşanan gıda israfı için çözüm önerilerini sıralayan Kırım, “Yerel üreticilerin desteklenmesi ve iyi biçimde kooperatifleştirilerek gıda üretiminin planlanması, çok uluslu firmaların maddi güçlerini kullanarak gıda endüstrisini domine etmeleri hükümetlerce engellenmesi, doğru üretim planlaması, doğru işleme için altyapısal gelişimler, iyi planlanmış lojistik ağlarının oluşturulması, soğukta saklama altyapılarının geliştirilmesi, süpermarketlerde israf olan özellikle sebze ve meyvelerin değerlendirilmesi ya da eğitimli tüketici kitleleri yaratarak bu ürünlerin rafta kalmasının önlenmesi, evlerde pişirilen yemeklerin ihtiyaç kadar pişirilmesi ve ısıtılacağı zaman porsiyonlanarak ısıtılması, özellikle ülkemizde çok yüksek miktarlarda olan ekmek israfının önlenmesi için bilinçlendirme çalışmalarının ve israf ile mücadele için toplumun bilinçlendirilmesi, meyve ve sebze alışverişinin planlı yapılması, donukta saklama, kurutarak saklama, salamura ya da konserve tarzı gıda saklama metotlarının insanlara benimsetilip gıda israfının önlenmesi, alışverişe çıkan insanların alışveriş listesi ile çıkması alışkanlığının kazandırılması, ilk ve orta öğretim seviyesindeki çocuklara bilinçli gıda tüketimi dersleri verilerek bu kültürün çocuk yaşta oluşturulması, gıda israfına büyük boyutlarda sebep olan kuruluşlara yasalar yoluyla yaptırımlar uygulanması ve bu israfın vergilendirilmesi” diyerek sözlerini tamamladı.