Yenilenebilir enerji gelecek yılın parlyan yıldızı olacak

Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) Elektrik Piyasası Raporu'na göre, geçen yıl yüzde 1,5 artış gösteren kömürden elektrik üretimi bu yıl ve gelecek yıl azalacak. Kömürden elektrik üretimi Asya'da artsa da Avrupa ve ABD'deki gerileme, bu artışı dengeleyecek.

Fosil yakıtlardan elektrik üretiminin yapısal düşüş eğilimine girdiği bu dönemde, yenilenebilir enerji kaynakları 2023 ve 2024'te küresel elektrik talebindeki büyümenin tamamını karşılayacak.

Yenilenebilir kaynaklardan üretimin artmasıyla, bu kaynakların küresel elektrik üretimindeki payı 2024'te yüzde 33'ü aşacak. Bu artışla yenilenebilir kaynakların 2024'te dünyanın en büyük elektrik üretim kaynağı olarak kömürün yerini alabileceği öngörülüyor. Bu büyümede hava koşulları önemli rol oynuyor.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel elektrik üretimindeki payının 2014'teki yüzde 22 seviyesine göre yüzde 50 artış göstereceği hesaplanıyor.

"Yenilenebilir enerjideki büyüme fosil yakıtlara ihtiyacı azaltacak"

Raporun başyazarlarından IEA Elektrik Analisti Eren Çam, kömürden elektrik üretiminde farklı eğilimler görüldüğünü, Avrupa ve ABD'de kömürden elektrik üretiminin stabil şekilde gerileyeceğini ifade etti.

Asya bölgesinde Hindistan ve Çin'de kömürden elektrik üretiminin arttığına dikkati çeken Çam, Çin'deki gelişmelerin küresel fosil yakıt ve yenilenebilir enerji denkleminde belirleyici rol oynadığını söyledi.

Çam, şu an dünyadaki en büyük elektrik üretim kaynağının kömür olduğunu belirterek şunları kaydetti:

"Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim hava koşullarından etkileniyor ama hava koşullarının da katkıda bulunmasıyla, yenilenebilir kaynakların elektrik üretimindeki payının 2024'te kömürü geride bırakması mümkün. Yenilenebilir kaynakların payı 2024'te kömürü geçmese de aralarında çok az bir fark olabilir. Bu kaynaklar gelecek yıl küresel elektriğin üçte birini karşılayacak. Dünyada yenilenebilir enerji kapasitesi ciddi şekilde artıyor. Bu artış, fosil yakıtlara olan ihtiyacı zamanla daha da azaltacaktır."

"Elektrik ağlarında yatırımların gecikmesi, karbonsuzlaşmayı da geciktirir"

Dünyadaki elektrik iletim ve dağıtım şebekesinin şu anda yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminde 2023 ve 2024 için öngörülen büyümeyi kaldırabilecek seviyede olduğunu dile getiren Çam, son yıllarda yenilenebilir enerji santrallerinin inşa edildiğini ancak bunları şebekeye bağlanmasında gecikmeler görüldüğünü ifade etti.

Çam, uzun vadede elektrik iletim ve dağıtım ağlarına yeterli yatırım yapılmazsa, yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin artmasında gecikme yaşanabileceğini vurgulayarak, "Küresel çapta elektrik ağlarına yatırım gecikirse karbonsuzlaşmada da gecikme yaşayacağımız çok net." uyarısında bulundu.

Gelişmiş ülkelerin elektrik talebinde gerileme

IEA'nın raporunda yer alan küresel elektrik talebine ilişkin öngörüleri de değerlendiren Çam, gelişmekte olan ülkelerde elektrik talebi büyümeye devam etmesine rağmen ABD, Japonya ve Avrupa Birliği ülkeleri gibi gelişmiş ekonomilerde elektrik talebinde düşüş görüldüğünü söyledi.

Çam, gelişmiş ekonomilerin elektrik talebindeki düşüşün çoğunlukla endüstri talebindeki gerilemeden kaynaklı olduğunu belirtti.

Bu düşüşün geçici veya kalıcı mı olacağının gelecek yıllarda anlaşılacağını dile getiren Çam, "Alüminyum, demir çelik, kağıt, cam gibi sektörler, çok enerji tüketen sanayiler ve örneğin bu alanlarda Avrupa'da ne derece toparlanma görüleceği önemli. Analizimizde görüyoruz ki Avrupa'daki bazı şirketler tesislerini kapatma ve üretimlerini enerjinin daha ucuz olduğu ülkelere taşıma kararı aldı. Dolayısıyla, bu tür gelişmeler talepteki eğilim açısından belirleyici olabilir." diye konuştu.

IEA'nın öngörülerine göre, küresel elektrik talebindeki büyüme bu yıl yüzde 2 ile geçen yılki yüzde 2,3'lük ve salgın öncesi son 5 yıldaki yıllık ortalama olan yüzde 2,4'lük artışın altında kalacak.

ABD ve Japonya'da elektrik talebi bu yıl sırasıyla yüzde 2 ve yüzde 3 düşüş gösterecek. Avrupa Birliği'nin elektrik talebi de üst üste ikinci yıl yüzde 3 gerileyecek.

AA