Hortum nedir, nasıl oluşur? İzmir'de hortum oluşur mu? 

KEMAL ÖZKURT

Son zamanlarda İzmir'de yaşanan sağanak yağış ve kuvvetli rüzgarlar kentin genelini etkisi altına almış durumda. Son olarak Çeşme'de yaşanan bu doğa olayının ardından izmirli vatandaşlar kötü havaların devam etmesi durumunda tekrar hortum oluşur mu diye araştırıyor. Peki Ege Bölgesi'nde hortum olma ihtimali nedir?  Hortum nasıl oluşur? Hangi iklimde ve bölgede olur? 

EGE BÖLGESİNDE HORTUM OLASILIĞI NEDİR?
Hortum, ülkemizde en çok Akdeniz Bölgesi'nde görülen bir doğa olayıdır. Ege Bölgesi ve  İzmir'de ise merkez bölgelerde çok fazla görülmese de denize yakın ve deniz suyunun sıcak olduğu bölgelerde hortum vakaları ve can kayıpları azımsanamayacak derecededir. Ege Bölgesi'nde ilk hortum kaydı, 1818’de Çeşme’de meydana gelen ve 13 kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı. Bunların haricinde; 12 Şubat 2021 yılında Çeşme Alaçatı' da oluşan hortum sonucu 18 kişi yaralanmıştı ve 3 Şubat 2023 tarihinde Ovacı açıklarında denizin üstüne aynı anda görülen 8 hortum vakası, Ege Bölgesi'nde bilindik büyük hortumlardı. 

HORTUM NEDİR?
Bir doğa olayı olarak bildiğimiz hortum, kümülüs bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgar türüdür. Bulutlardan yere kadar uzanan ve dönerek hareket eden hortum büyüklüğüne göre ciddi yıkımlara sebep olabilir. Öte yandan, bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum yerden emdiği sular ile bir su hortumu oluşturur.

HORTUM NASIL OLUŞUR?
Hortumun oluşabilmesi için bağlantılı bazı koşulların sağlanması gerekir. Genel olarak hortumlar oluştuğu zaman gökyüzü  koyu, yeşilimsi bir renge bürünür ve etrafında çok koyu, siyah bulutlar oluşur. Hortumun oluşabilmesinde diğer hava olaylarından ayıran tek fark yukarı seviyelere taşınan suyun çok daha fazla olması ve sürekli hızlı bir şekilde yükselmesidir. Bu çıkarken de kuvvetli bir rüzgarın girdap yapması sonucunda yatay bir hareketle huni benzeri yukarıya doğru dağılır. Öte yandan deniz suyu sıcaklığı da hortumun şiddetinin artmasında ve oluşmasında ciddi etkilere sahiptir. 

HORTUMDAN KORUNMAK MÜMKÜN MÜ?
Hortum oluştuğu esnada eğer içerdeyseniz hemen sığınacak bir yer bulun ve uçabilecek eşyalardan uzak durun. Etrafınızda varsa eğer elektrik şartellerini kapatın. Dışardan gelebilecek etkilere karşın daha çok penceresiz odalarda bulunmaya çalışın ve hortum bitene kadar oradan ayrılmayın. Dış mekanda bir hortuma yakalanırsanız eğer, hızlıca size en güvenli gelebilecek düz ve alçak yerlere sığınmaya çalışın. Köprü, üst geçitler ve enerji hatlarından muhakkak uzak durun. Eğer bir araç içinde yakalanırsanız emniyet kemerinizi takıp başınızı sallantı esnasında etrafa çarpmayacak şekilde muhafaza etmeye çalışın.