Moto kurye olmak: Her gün vedalaşarak evden çıkıyoruz!

Salgınla birlikte yaygınlaşan moto kuryeliğe talep her geçen gün artarken, yemek şirketlerinde, restoranlarda ve evrak kurye şeklinde hizmet veren yüz binlerce çalışanın en temel sorunu ise güvencesiz çalışma koşulları. Bunun yanı sıra moto kuryeler uzun mesai saatleri, hız baskısı, trafikte görmezden gelinme ve mobbing gibi bir dizi problemle mücadele ediyor. Kurye Hakları Derneği 2022 Moto Kurye Ölümleri Raporu’na göre 2022 yılında en az 58 moto kurye çalışırken iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. İzmir’de bir ay içerisinde 2 moto kuryenin trafikte hayatını kaybettiğini belirten İzmir Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Burhan Akgül, puanlama sisteminin yarattığı baskıya dikkat çekti. Birçok moto kuryenin daha uzun saatler çalışabilmek için uyuşturucu madde kullandığını kaydeden Akgül, meslekteki yüksek riskler dolayısıyla her gün aileleriyle vedalaşarak evden ayrıldıklarını söyledi. Akgül, “Kuryelik mesleğinden emekli olan çok insan göremezsiniz. Ya meslek hastalığı oluşup kuryelikten ayrılmıştır ya da kaza sonucu vefat etmiştir. Bizim meslekte her gün evden çıkarken vedalaşma vardır. Her gün ölüm riskiyle karşı karşıyayız. Yüksek riskli iş sınıfına alınması gerekiyor moto kuryeliğin” vurgusu yaptı.

BU MESLEKTEN EMEKLİ OLAN AZDIR

Geçen hafta İzmir’de bir moto kuryenin kaza sonucu hayatını kaybettiğini hatırlatan Akgül, “Çalışma koşullarımız ücret olarak moto kuryeler için piyasaya göre iyi. Ama kask, korumalık gibi vücudumuzu koruyacak ekipmanlar yüzde 500 artış gösterdi. Bunun beraber benzin fiyatlarının da artmasıyla ister istemez bizim aldığımız ücretler gölgede kaldı. Kurye maaşlarında eskiye nazaran düşüş var. Bizim istediğimiz normal standartlarda yaşayabilmek ama bunu elimizden giderek alıyorlar. Kuryelerin çok değeri kalmıyor. Önümüzdeki süreçlerde B sınıfı ehliyeti olanlara 125 CC’ye kadar kullanım diye bir şey çıkacak. Bizim kurye motorlarımız 125 CC oluyor. Şimdi bunu B sınıfı ehliyet kullandığı takdirde piyasaya acemi kuryeler sürülecek. Bu da kazaları çoğaltacak, eğitimsiz kurye daha fazla kaza demek. Kurye sayısı fazlalaşacak, ücretler asgari ücret altına düşebilir. Bizim kazalarımız da sıradan kazalar değil. Düştüğünüz zaman vücudunuz kaporta niyeti görüyor ve kırıklar oluşuyor. Bu en iyi ihtimalli kazalar. Onun dışında en kötüsü de ölümle sonuçlanıyor. Birçok kurye arkadaşımız feci şekillerde can verdi geçtiğimiz süreçlerde. Kuryelik mesleğinden emekli olan çok insan göremezsiniz. Ya meslek hastalığı oluşup kuryelikten ayrılmıştır ya da kaza sonucu vefat etmiştir. Mesleğini bitirerek emekli olan çok zor görürsünüz” dedi.

PUANLAMA SİSTEMİ İSYANI

Puanlama sisteminin moto kuryeler üzerinde baskı yarattığını belirten Akgül, “Bir de puanlama sistemi var. Bütün firmalarda bu söz konusu. Paketi en hızlı götüren, müşteriyle en güzel diyalogu kuran en fazla puanı alıyor ve onlara daha fazla paket düşüyor. Böyle bir oluşum sağlamışlar. Kurye de hızlı götüreyim de puanım düşmesin, puanım yükselsin diye kazalara maruz kalıyor. Bazıları da hızlı götürmek için trafikte bütün kuralları alt üst ediyor. Kuryeler arasına rekabet sokuyorlar puanlama sistemi ile” diye konuştu.

KURYELERİN ÇOĞU UYUŞTURUCU BAĞIMLISI

Birçok moto kuryenin daha uzun saatler çalışabilmek için uyuşturucu madde kullandığını kaydeden Akgül, “Kamyon gibi araçlarda takograf uygulaması var biliyorsunuz. Aslında bizde de uygulanması gerekiyor ama uygulanmıyor ne yazık ki. Moto kuryeler arasında günde 16-18 saat çalışan arkadaşlarımız var. Uykusuzluk da trafikteki tehlikeyi arttırıyor. İster istemez kuryelerin çoğu uyuşturucu bağımlısı. Piyasada günlerce kişiyi uyutmayan uyuşturucular var. Uyumayıp daha fazla çalışabilmek için bu maddeleri kullananlar var. Bunlar daha fazla para kazanabilmek için uzun saatler kuryelik yapanlar” ifadelerini kullandı.

KASKLARIN KENDİNE FAYDASI YOK

Türkiye genelinde yaklaşık 800 bin moto kuryenin çalıştığını, İzmir’de ise bu sayının 30 bin civarında olduğu bilgisini paylaşan Akgül, ölümlere ise ayrı bir parantez açtı. Akgül, “Sadece İzmir’de ağustos ayı içerisinde 2 moto kurye arkadaşımız trafikte hayatını kaybetti. İstanbul ve Ankara’da da çok sık ölümler yaşanıyor. Bunun önüne geçebilmek için ne yazık ki önlem alınmıyor. Takılan kaskların kendine faydası yok. Oysa ki kasklardan ve koruyucu ekipmanlardan ÖTV alınmayabilir. Arkadaşlarımızın en sağlam kaskları alıp kullanmaları için teşvikler yapılabilir. Bugün ortalama bir kaskın fiyatı 4,5-5 bin liradan başlıyor. Bu fiyatı veremeyen çoğu arkadaşımız 200-300 liralık basit kasklardan alıyor. Dolayısıyla bir işe yaramıyor. Polis ceza yazmasın diye takıyorlar onu da. Genelde de kaza durumlarında darbeyi kafan alıyorlar zaten. Pahalı olduğu için alamayan, trafiğe kasksız çıkan çok kurye arkadaşımız var” dedi.

HER GÜN ÖLÜM RİSKİ

Meslekteki yüksek riskler dolayısıyla her gün aileleriyle vedalaşarak evden ayrıldıklarını söyleyen Akgül, “Genelde moto kurye arkadaşlarımızı ya hastanede görmeye gideriz ya da cenazesine. Bazen sigorta şirketleri, ‘Özel sigorta yapalım size’ diyor. ‘Tamam’ dediğimizde ise ‘Ne iş yapıyorsunuz?’ diye soruyorlar. Mesleğimizi söylediğimizde ‘Sizi kapsamıyor’ diyerek telefonu kapatıyorlar. Yüksek riskli bir meslek olduğu için sigorta yapmak istemiyorlar. Bizim meslekte her gün evden çıkarken vedalaşma vardır. Her gün ölüm riskiyle karşı karşıyayız. Ayda en az 10 kere ülke genelinde çeşitli illerde moto kurye ölümlerini duyarsınız. Bizim meslekte en ufak bir hata bile ölüme sebebiyet verebiliyor. İşverenler ne yazık ki sendikalaşmaya da müsaade etmiyor. Bu ölümlerin önüne geçebilmek için caydırıcı cezalar gerekiyor. Şirketler müşterilere 30 dakikada kapınızda dediğinde, moto kuryeler zorlanıyor. Bunu düzeltecek olan işverenler. Yüksek riskli iş sınıfına alınması gerekiyor moto kuryeliğin. Meclis açıldığında ilk yapılması gereken bu olmalı hatta ama ne yazık ki çok değerli değiliz gözlerinde” açıklamasını yaptı.