Prof. Dr. Tağıl: Soğuk ve kar getiren hava kütleleri Türkiye'ye erken giriş yaptı

Türkiye'de kış aylarında yaygın olarak etkili olan kar, bu yıl sonbahar ayında kendini gösterdi. Kasım ayı sonlarında yaşanan kar yağışı nedeniyle bazı illerde yollar kapandı ve eğitime ara verildi. Geçmiş yıllarda sezonu aralık ya da ocak ayında açan kayak merkezleri ise bu yıl kasım sonunda açıldı.

Türkiye'nin en sıcak şehirlerinden biri olan İzmir de erken gelen kardan etkilendi ve Ödemiş ilçesinde kasım ayında kar yağışı görüldü.

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı olan Prof. Dr. Şermin Tağıl,yaptığı açıklamada, iklim krizinin hızla ilerlediğini ve aşırı sıcaklar, kuraklık, şiddetli yağışlar, sel ve fırtınalar gibi olağan dışı hava olaylarının arttığını belirtti.

İklim değişikliğinin hava sistemlerini bozarak beklenmedik hava koşullarına yol açtığını ifade eden Tağıl, “Bu da daha soğuk ya da daha sıcak hava dalgalarına neden olabiliyor. İklim salınımları maksimum uçlara ulaşarak, bazı yıllarda aşırı kuraklık, bazı yıllarda ise yoğun yağışlar gibi uç olaylar yaşanmasına yol açabiliyor ayrıca kış mevsimlerinin erken ya da geç başlaması gibi aşırı mevsimsel değişiklikler de olağan olmaya başladı” dedi.

Tağıl, 2023'ün haziran ayından 2024'ün eylül ayına kadar Akdeniz'deki deniz ısı dalgasının Doğu Akdeniz'de oldukça şiddetli şekilde etkili olduğunu belirterek, bu sebeple son iki yaz döneminde Türkiye'nin özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında yüksek deniz yüzeyi sıcaklıklarının hissedildiğini vurguladı.

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı olan Prof. Dr. Şermin Tağıl, yaptığı açıklamada, iklim krizinin hızla ilerlediğini ve aşırı sıcaklar, kuraklık, şiddetli yağışlar, sel ve fırtınalar gibi olağan dışı hava olaylarının arttığını belirtti.

"Beklenmedik hava koşullarına yol açtı"

İklim değişikliğinin hava sistemlerini bozarak beklenmedik hava koşullarına yol açtığını ifade eden Tağıl, “Bu durum, daha soğuk veya daha sıcak hava dalgalarına sebep olabiliyor. İklim salınımları, maksimum uçlara ulaşarak bazı yıllarda aşırı kuraklık, bazı yıllarda ise yoğun yağışlar gibi uç olayların yaşanmasına neden olabiliyor. Ayrıca kış mevsimlerinin erken veya geç başlaması gibi aşırı mevsimsel değişiklikler de artık sıkça görülür hale geldi.” dedi.

Tağıl, 2023'ün haziran ayından 2024'ün eylül ayına kadar Akdeniz'deki deniz ısı dalgasının Doğu Akdeniz'de oldukça şiddetli şekilde etkili olduğunu belirterek, bu sebeple son iki yaz döneminde Türkiye'nin özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında yüksek deniz yüzeyi sıcaklıklarının hissedildiğini vurguladı.

Son 14-15 aydır Doğu Akdeniz'deki deniz yüzeyi sıcaklıklarının küresel ortalamanın üzerinde olduğunu ve bunun fırtınaların oluşma riskini artırdığını belirten Tağıl, şunları söyledi:

"Ancak fırtınaların oluşabilmesi için bu koşulun yanı sıra ikinci önemli bir etken de devreye girdi, sonbahar ve aralık aylarında kutup girdabı bozulmalarının (ani sıcaklık değişiklikleri) yaşanması. Kutup girdabı, Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu çevresinde stratosferin üst seviyelerinde oluşan dev bir alçak basınç sistemidir. Bu sistem, kutup çevresindeki soğuk havayı güçlü jet akımlarıyla hapseder. Güçlü bir kutup girdabı, soğuk havayı kutuplarda tutarak orta enlemlerde daha ılıman kışlara neden olurken, zayıf bir girdap soğuk hava kütlelerinin kutuplardan taşarak daha güneyde sert kış koşulları yaratmasına yol açar. Normalde ani stratosferik ısınmalar ocak ayında gerçekleşirken, bu yıl kasım sonu ve aralık başında iki gerilmiş kutup girdabı olayı yaşandı. Bu durum, üst seviyede soğuk hava hareketini tetikleyerek ülkemize soğuk ve kar getiren hava kütlelerinin erken girişine neden oldu. Uzun süre boyunca deniz yüzeyi sıcaklıklarının normalin üzerinde olduğu Doğu Akdeniz'e doğru uzanan soğuk hava, aşırı fırtınaların ve yağışların oluşumunda etkili olan koşulların oluşmasına neden oluyor."

Tağıl, erken kış olayında güneşin periyodunun da etkili olduğunu belirterek, bu sürecin atmosferdeki hava akışlarını ve basınç sistemlerini etkileyerek, kutup bölgelerindeki soğuk havaların güney enlemlerine doğru ilerlemesine yol açtığını ifade etti.

Özellikle kasım sonlarında Avrupa ile Sibirya arasındaki sıcaklık farkının artmasının, erken başlayan kutup girdabı bozulmalarının ana nedenlerinden biri olduğunu söyleyen Tağıl, şunları kaydetti:

"Bu kuzeyli soğuk hava kütlesi, son bir yılı aşkın zamandır deniz yüzeyi sıcaklıklarının yüksek olduğu Doğu Akdeniz'e indiğinde, Türkiye'yi de etkileyen kararsız hava koşullarını artırıyor. Aralık ayı boyunca, yüksek atmosferdeki soğuk bir havuzun güçlü sıcaklık farklılığı oluşturması nedeniyle istikrarsızlık devam edebilir. Arktik hava kütlesinin Avrupa ve Doğu Akdeniz'e doğru olan hareketi, Batı Anadolu genelinde yoğun yağışlar ve fırtınaların meydana gelmesine neden olabilir. Fırtınalarla birlikte güçlü rüzgarlar, yıldırım, yerel dolu ve hatta olası tornadoların (kasırga) görülme riski de artabilir."