Tatlandırıcılar kanserojen etkiye yol açabiliyor

AYSELİN UZUN-ÖZEL HABER

Aspartam, kimyasal formülü aspartil-fenilalanin-1-metil ester olan bir tatlandırıcıdır. Şeker hastalarının ve diyet yapanların tercih ettiği birçok içecek ve yiyeceğin içeriğinde bulanan aspartamın, 14 Temmuz’da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından kanserojen madde ilan edeceği söyleniyor. Şekerden 200 kat daha tatlı olduğu bilinen 1965 yılında Amerikalı Kimyager James M. Schlatter tarafından laboratuvarda şekere alternatif olarak üretilen aspartam maddesi, özellikle Türkiye’de çok tüketilen kola markalarından birinin içeriğinde bulunmakta. Ayrıca birçok diyet ve diyabetik gıdalarda da yer alan bu madde, sağlıklı yaşamak için şekeri tercih etmeyen kişileri şekerden daha fazla zarar verdiği dahi iddia ediliyor. Aspartam maddesi hakkında konuşan İzmir Tabip Odası Başkanı Dr. Süleyman Kaynak, “Gerek obezite gerek diyabet hastalığı sebebiyle insanlar kaloriyi en az nasıl alabilirim, kalorisiz nasıl yiyecek ve içeceklerden yararlanabilirim ve aynı zamanda da nasıl ağız tadımı kaybetmem kaygısı içerisindeler. Aspartam ve buna benzer tatlandırıcılar bu nedenle kullanılıyor” dedi. 

DİYABET VE OBAZİTEDE LİDERİZ

Kaynak, dünyada ve ülkemizde aspartam ve benzeri tatlandırıcıların kullanılmasına sebep olan iki sorun olduğunu, bunların ise obezite ve diyabet olduğunu belirti. Ayrıca Türkiye’nin obezite ve diyabet iki hastalıkta da Avrupa lideri konumunda olduğunu söyleyen Kaynak, “Dünyada 2 tane sorun pandemik bir hal almaya başladı. Bunlardan bir tanesi diyabet. Diğeri ise obezite. Dünyada yaklaşık olarak 100 milyona yakın diyabetli var. Bu 2040 yılında 650 milyon civarlarında olacak yani diyabet, dünyada her 7-8 kişiden birisinde görülecek. Küresel sıklık olarak yüzde 10 civarında bir nüfusu kapsayacak. Türkiye açısından diyabeti değerlendirirsek; ülkemizdeki sıklığı açısından Avrupa lideri durumunda da diyebiliriz. Türkiye’de 2019 yılının hesaplamalarına göre nüfusun yaklaşık yüzde 22’si obezite sınıfına giriyor. Bu konuda da Avrupa’da aşağı yukarı lider konumundayız. Diyabet ve obezite sorununa şu nedenden dolayı değindim: Gerek obezite gerek diyabet hastalığı sebebiyle insanlar kaloriyi en az nasıl alabilirim, kalorisiz nasıl yiyecek ve içeceklerden yararlanabilirim ve aynı zamanda da nasıl ağız tadımı kaybetmem kaygısı içerisindeler. Aspartam ve buna benzer tatlandırıcılar bu nedenle kullanılıyor” diye konuştu. 

KOLA TÜKETİMİNE DİKKAT

Aspartam ve benzeri tatlandırıcı maddelerin insan sağlığına olan etkilerinin yıllardır araştırıldığını ve bu hususta önemli olanın kullanım miktarı olduğunu söyleyen Kaynak, aşırı kullanım sonucunda bazı kötü yan etkileriyle karşılaşıldığını belirtti. Özellikle ülkemizde çok kullanılan kola ve diğer paketli ürünlerde, aspartam kullanımının eskiye göre arttığına değinen Kaynak, “Aspartamın tekrar gündeme gelmesinin nedeni ise DSÖ’ye bağlı Uluslararası Kanser Araştırma Ajansları, şekersiz, kalorisiz ya da diyet adıyla satılan birçok yiyecek ve içeceğin içerisindeki aspartam ya da benzeri tatlandırıcıların giderek sıklaştığı ve bunların da kansorejen etkili olabileceğinin görülmesi. Bugün bütün dünyada ve Türkiye’de tüketilen paketli yiyeceklerin ve şişelenmiş içeceklerin içerisine baktığımızda tatlandırıcıları görüyoruz. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı, bu maddelerin zararlarını değerlendirmek için 300 bilimsel çalışmayı ele alan rapor hazırlıyor. Bu raporların içinde ülkemizde de çok tüketilen kola gibi meşrubatlarda kullanılan aspartam maddesi de yer alıyor. Bazı maddeler vardır ki, aşırı kullanımda bir takım yan etkileri ve kansorejen etkiler gösterirken, sınırlı miktarda kullanıldığında bu tür kötü etkileri görülmeyebiliyor. Bu sebeple burada en önemli nokta da bu tür maddelerin hangi koşullarda ve ne miktarda kullanıldığıdır” dedi.