Kültür mirası 'beledi dokuma' Tire'den dünyaya açılıyor
En eski pamuklu dokumalardan biri olan beledi dokumanın temelleri 16. yüzyıla kadar uzanıyor. Tarihi kayıtlarda bu dokuma türüne Tire ve Bursa'da denk geliniyor. Osmanlı'da padişah kaftanlarında da kullanılan tescilli "Tire Beledi Dokuması", son ustalardan Saim Bayrı'nın torunu Nurefşan Yaykal'ın 6 yıl önce kurduğu atölyede hayat buluyor.
1908 tarihli Aydın Vilayeti Salnamesine göre ilçede 60 el tezgahı varken, teknolojinin gelişmesi ve diğer dokuma türlerine göre daha zor öğrenilmesi sebebiyle usta ve tezgah sayısı hızla azalma yaşadı. Tire'de belediye ve ticaret odasının girişimleri sonucu bu dokuma türü, geçen yıl Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "Tire Beledi Dokuması" adı ile tescil aldı.
Beledi dokumaları 24 çerçeveye, 16 ya da 13 pedalla kumanda edilebilen tezgahlarda işleniyor. Bu tezgahlarda oluşan dokuma, çok dayanıklı olmasıyla dikkati üzerine topluyor. Kıyafetin yanında çanta, ayakkabı, döşeme ve perdelik olarak da kullanılması mümkün.
Beledi dokumanın farklı şekillerde de kullanımını hedefliyor
Son beledi ustalarından 88 yaşındaki Saim Bayrı'nın torunu Nurefşan Yaykal da 6 yıl önce bu kültürü devam ettirmeye çalışanlardan biri olmak için harekete geçti. Dokuma sanatına dedesiyle başlayan ve annesiyle devam eden Yaykal, bu profesyonel sanatın yeni bir boyut kazanması için kendi atölyesini açtı. Atölyede kişiye özel ceket, çanta, kravat ve seccade gibi ürünlerin tasarımını yapan Yaykal, beledi dokumanın tanıtımı ve daha geniş kitleler tarafından öğrenilmesi için modern ürünler tasarlayıp, farklı projeler üretiyor. Yaykal, özellikle dokumada kullanılan iplikler ve desenlerde yenilikler meydana getirerek, beledi dokumanın farklı şekillerde de kullanımını hedefliyor. Akademisyenlerle iş birliği içinde modern tekstil anlayışı ve geleneksel beledi dokumayı orijinalliğini koruyarak harmanlıyor. Bu çalışmalar, yerel ve uluslararası arenada büyük ilgilerin odağında oluyor. Beledi dokumanın sağlamlığı ve çok yönlü kullanımı ile, özellikle mobilya döşemesi, ev tekstili ve moda dünyasında büyük bir potansiyelin oluştuğu ifade ediliyor.
Hedefim, bu sanatı tüm dünyaya duyurmak
Ürünleri, resmi kurumlar ve Tire Ticaret Odasının desteğiyle sosyal medyadan da tanıtma fırsatı bularak sattığını aktaran Nurefşan Yaykal, bu değerli ürünleri daha geniş kitlelere ulaştırmayı amaçlıyor. Yaykal, “Ürünlerimiz çok ilgi görüyor, çünkü el emeği ve zahmetli bir süreçten geçiyor. Şimdi internette dünya genelinde bu tarz ürünlerin rağbet gördüğü bir sitede ürünleri sergileyip pazarlıyorum. Beledi dokuma sanatının beşinci kuşak ustası olmak benim için büyük bir sorumluluk. Tire Beledi Dokuması, bu ilçeyle özdeşleşmiş bir kültürel miras. Yalnızca burada yaşatılıyor. Tire'nin adı bu dokuma sanatıyla yükselecek. Hedefim, bu sanatı tüm dünyaya duyurmak.” diye konuştu.
