KADINSA Derneği: Kadınlar sağlık hakkına erişemiyor
ÇAĞLA GENİŞ-ÖZEL HABER
Türkiye’de kadınlar ve kız çocuklarının sağlık hizmetlerine yeterince erişemediğini sahada çalıştığı yıllarda da deneyimleyen klinik hemşire Emine Gök, 2022 yılında Kalkınmada Kadının Sağlık Hakkı Derneği’ni (KADINSA) kurdu. İzmir merkezli derneğin toplumsal cinsiyet, kadının sağlığa erişimi ve kadının güçlenmesi gibi konulara odaklandığını söyleyen Gök, hayata geçirdikleri projeleri anlattı. Kırsalda yaşayan kadınlar için sağlık hakkı yoksunluğunun daha derin olduğunu vurgulayan Gök, engelliler, mülteci kadınlar ve LGBTİ bireyler için ise ayrı bir parantez açtı. Sağlık hakkı ve toplumsal cinsiyete bakış konularının politikalara entegre edilmesini sağlamayı hedeflediklerini kaydeden Gök, “Sağlık alanında iyileşme için sağlıkta eşitlik ilkesinin tüm bireylere ulaşacak şekilde sağlanması öncelikli hale getirilmelidir. Sağlık eşitsizliğin izlemesi güçlendirilmeli ve genişletilmesine odaklanılmalıdır. KADINSA olarak hiçbir kadının sağlık hakkından yoksun bırakılmadığı bir dünya hayalimiz var” dedi.
HAK KAYIPLARINI SAHADA DENEYİMLEDİ
KADINSA Derneği’nin kuruluş aşamasını anlatan Gök, yola çıkış hedefinden şöyle bahsetti: “Dernek kurulmadan 4 ay önce anne olmuştum. Gebelik dönemimim oldukça sıkıntılı, doğum sürecim de bir o kadar aksiliklerle bitti. ‘Ben sağlıkçı olarak bunları yaşıyorsam bu alanı bilmeyen kadınlar ne yapar?’ diye sorguladığım dönemim olmuştu. Sahada çalıştığım zamanlarda da kadınların sağlık hak kayıplarının ne kadar çok olduğuna yakından şahit olmuştum. Kovid-19 pandemisiyle de bu alandaki açıklığın, derinleşen boşluğun arttığını ifade etmek doğru olacaktır. ‘Pandemide Kadın Sağlık Çalışanı Olmak’ projesi hayatımda kilit oldu. Bunun için Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı’na teşekkür ederim. Sahada yıllarca çalışmış bir sağlıkçı olarak sağlıktaki eşitsizliklerin, hak kayıplarının doğru kişilere iletilmesi gerektiği noktasındaki düşüncelerim beni KADINSA’yı kurmaya itti.”
MULTİDİSİPLİNER KURUCU EKİP
Aralarında akademisyen, uzman hemşire, ebe, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, mimar, avukat, grafik tasarımcı ve sivil toplum uzmanlarının da yer aldığı multidisipliner bir ekip tarafından kurulan derneğin çalışma alanlarından bahseden Gök, “Toplumsal cinsiyet eşitliği, insan onuruna saygı, hesap verilebilirlik, katılım ve kadınların güçlenmesi normları temelinde, hiçbir kadının sağlık hakkına erişimde geride bırakılmaması için bir araya geldik. Derneğimiz tüzüğünde yer alan çalışma konularına ve misyonuna uygun olarak; cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakkı, iklim eylemi ve toplumsal cinsiyet eşitliği, kilit grupların (yaşlılar, engelliler, çocuklar, kadınlar, mülteciler, LGBTİ bireyler) sağlık hakkına erişimi alanlarında faaliyet göstermektedir” dedi.
PROJELERİYLE FARK YARATIYOR
Dernek olarak hayata geçirdikleri projelerden örnekler veren Gök, “İklim politikalarında toplumsal cinsiyet eşitliğini ana akımlaştırmak ve kadınların karar alma süreçlerine katılımları için çaba göstermek amacıyla Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı desteği ile İklim Eyleminde Yerel Kadın Liderler Topluluğu’nu kurduk. Derneğimizin Gençlik Çalışma Grubu tarafından 18-30 yaş arası üniversite gençlerinin HIV/AIDS hakkında farkındalıklarının arttırılması ve doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmalarını sağlanmasına katkıda bulunmak amacıyla hazırladığımız ‘Bir Adım Öndesin’ projesi Türkiye Aile Sağlığı Planlaması Vakfı (TAPV) 1 Aralık Gençlik Fonu desteği ile hayata geçirildi. Engelli kadınların dijital araçları kullanarak cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine erişmeleri için yenilikçi yaklaşımlar geliştirilmesine katkı sağlamasını amaçladığımız ‘Engelli Kadınlar İçin Değil Engelli Kadınlarla Birlikte EngelsizHachathon’ projesi Yönetim Kurulu Üyemiz Prof. Dr. Gül Ertem’in yürütücülüğünde derneğimizin teknik desteği ile Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı finansal desteği ile uygulanmıştır. Afet ve kriz durumlarında anne ve bebek ölümlerini azaltmak ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet olaylarını önlemek ve aile planlaması hizmetlerinin anne ve kadın sağlığının sürdürülebilmesi için afetlerde cinsel sağlık ve üreme sağlığı için asgari sağlık hizmet paketi (MISP) uygulanmasını gündeme getirmek amacıyla ‘Afetlere Dirençli Sağlık Sistemi’ projesini uygulamaktayız” ifadelerini kullandı.
HASTALAR İÇİN İÇERİK ÜRETİYORLAR
Jinekolojik kanser tanısı alan kadın hastalarının ve ailelerinin doğru bilgiye ulaşmalarını hedefleyen Onco Health Assistant uygulamasını da hayata geçirdiklerini söyleyen Gök, “Jinekolojik kanser tanısı alan kadın hastalarının ve ailelerinin doğru bilgiye ulaşmalarını amaçladığımız ‘Onco Health Assistant Uygulaması ile Kadınların Sağlık Hakkının Güçlenmesi’ projemizi yürütmekteyiz. Uygulama ile jinekolojik kanser tanısı alan kadın hastalar ile ailelerinin doğru bilgiye ulaşmaları ve bilgi kirliliğiyle mücadele etmek amaçlanmaktadır. Üretilen içerikler ile kadınların psikolojik ve ruhsal olarak yaşam kalitelerinin artırması öz bakım becerilerini artırarak hastalık ve süreci ile ilgili konularda bilgiye erişmelerine katkı sağlanması ve sosyal uyumlarını kolaylaştırması beklenmektedir. Uygulama ile jinekolojik kanser tanısı alan kadınlar hastalık ile ilgili öncesi/sırası/sonrası konularda bilgi alabilecek. Kadınlar soru-cevap oturumları ile akıllarına takılan soruların da yanıtlarına ulaşabilecek” bilgisini paylaştı.
MÜLTECİ KADINLAR VE LGBTİ BİREYLER
Kadınlar ve kız çocuklarının özellikle cinsel sağlık ve üreme sağlığı söz konusunda sağlık hakkından yararlanamadığını vurgulayan Gök, “Özellikle dil bariyeri olan mülteci kadınlar LGBTİ bireyler için de bu durum maalesef kaçınılmaz. Adölesan evlilikler, bununla ilişkili anne bebek ölümleri, kürtaj hakkına erişimde yaşanılan sorunlar, aile planlaması hizmetlerine tam erişim sağlanamaması, yaşlı ayrımcılığının devam etmesi, yaşlı dostu politikaların kör alanda kalması, engelli kadınların sahada sağlık hizmeti alırken engel özelliklerine göre hizmet alamamaları çözülmesi gereken sorun yumağı halinde yanı başımızda durmaktadır. Peki ne yapmalı, nereden başlanmalı? Sağlık alanında iyileşme için sağlıkta eşitlik ilkesinin tüm bireylere ulaşacak şekilde sağlanması öncelikli hale getirilmelidir. Sağlık eşitsizliğin izlemesi güçlendirilmeli ve genişletilmesine odaklanılmalıdır. KADINSA olarak hiçbir kadının sağlık hakkından yoksun bırakılmadığı bir dünya hayalimiz var. KADINSA, kimsenin geride kalmadığı bütüncül, adil, kapsayıcı sağlık hakkı için sağlık hakkında eşitliğin sağlandığı ve dijital uygulamalara geçiş için hak temelli savunuculuk çalışmalarının yapıldığı bir dernek olarak devam edecektir” açıklamasını yaptı.
