"Erdoğan avantajlı… Kazanan MHP ve Oğan"
ÇAĞLA GENİŞ-ÖZEL HABER
Tarihi bir seçimi geriden bırakan Türkiye, 13’ncü cumhurbaşkanını ve yeni dönem milletvekillerini seçmek için sandık başına gitti. Henüz resmi olmayan sonuçlara göre milletvekili seçimi tamamlanırken, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yeterli oy çoğunluğu sağlanamadı. Sonuçlara göre 28 Mayıs Pazar günü yapılacak ikinci turda, 14 Mayıs seçimlerinde en yüksek oyu alan Cumhur İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan ve Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu yarışacak. Seçimin ikinci tura kalmasını değerlendiren Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, katılımın düşebileceği uyarısında bulundu ve ilk turda Sinan Oğan’a oy veren seçmenin tavrının süreçte önemli rol oynayacağının altını çizdi. “Dünyada iki turlu seçimlerde birinci turda ikinci olan adayın ikinci turda seçim kazanma oranı yüzde 30. Eğer Kılıçdaroğlu bu seçmen kitlesini ikna ederse ikinci turda seçilme ihtimali var ama avantajlı olan Erdoğan” diyen Tosun, ittifakın CHP’ye katkısını da değerlendirdi. Tosun, “Matematiksel olarak bakıldığında ittifakın, CHP’ye bir katkısı olmadığını düşünüyorum. Ama sadece matematiğe de indirgemek gerekmiyor. Kaybedeni şu aşamada olmayan bir seçim ama kazananı ise ilk tur itibariyle düşünüldüğünde Sinan Oğan ve bir de araştırmaların da öngöremediği şekilde MHP. Kuvvetle muhtemel AK Parti’den bir miktar oy aldı” vurgusu yaptı.
O SEÇMENLER İKİ PARTİ ARASINDA
AK Parti ve Erdoğan’ın bir miktar oy kaybetmesine rağmen seçmenini önemli ölçüde konsolide ettiğini belirten Tosun, “Siyaset biliminde seçimlerle ilgili sınıflandırmada olağan akışı içinde seyreden seçimler diye bir seçim kategorisi var. Aslında seçmen davranışına göre bir kırılma yaşanmamış. AK Parti de Erdoğan da geçmişle karşılaştırıldığında bir miktar oy kaybediyor ama bu ekonomik kriz koşulları içerisinde oy kaybıyla karşılaştırıldığında kendi seçmenini önemli ölçüde konsolide etmiş görünüyor. Ya da ayrılan seçmen de karşı blokun partilerine ya da adayına değil parti olarak Milliyetçi Hareket Partisi’ne yöneliyor. Muhafazakar ve milliyetçi seçmen iki parti arasında gidip geliyor. Kemal Kılıçdaroğlu’nun almış olduğu oy kamuoyu araştırmalarına göre düşük görünmekle birlikte yine önemli bir oy. Farklı toplum kesimlerini bir şekilde kendi ismi üzerinde uzlaştırmış bir aktör olarak dikkat çekiyor ama bu seçim kazanmaya yetmedi birinci turda” dedi.
İNCE VE KARARSIZ SEÇMEN ETKİSİ
ATA İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Sinan Oğan’a yönelen yüzde 5,17’lik oyun bir kısmının adaylıktan çekilen Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce’den kaydığını dile getiren Tosun, “Sinan Oğan’a yönelen yüzde 5,17’lik destek, Türkiye’nin batısından Orta Anadolu’ya kadar devam ediyor. Orta Anadolu’da genç milliyetçi seçmenden de destek, batıda seküler, Atatürkçü, tepkici genç seçmenden destek almış gibi görünüyor. Muharrem İnce’den Sinan Oğan’a bir oy kayması tabii ki oldu. Oğan’ın adaylığını açıklamasından sonra İnce’nin oyu 3 kat daha fazlaydı. Mutlaka bir geçiş oldu ama kararsız seçmenin de bir kısmını ikna etmiş görünüyor” ifadelerini kullandı.
KATILIM ORANI DÜŞEBİLİR
İkinci turda katılımda düşüş yaşanabileceğini kaydeden Tosun, ilk turda Sinan Oğan’a oy veren seçmenin tavrının süreçte önemli rol oynayacağının altını çizdi. İki turlu başkanlık sistemlerinde seçimin ikinci tura kalması durumunda seçmen davranışları konusunda çeşitli ülkelerden örnekler veren Tosun, “Dünyada iki turlu başkanlık sistemlerinde, seçim ikinci tura kalırsa ilk turda birinci olan adayın seçmeni, ‘Nasıl olsa adayımız kazanır’ diye sandığa bir miktar gitmeme eğilimi var. Ya da ilk turda ikinci olan adayın seçmenleri, ‘Nasıl olsa adayımız kazanamayacak’ diye yine sandığa gitmeme eğilimi var. Dünyada iki turlu seçimlerde birinci turda ikinci olan adayın ikinci turda seçim kazanma oranı yüzde 30. Yüzde 30’u birinci turda ikinci olsa da ikinci turda kazanıyor. Böyle bir şey de var. Latin Amerika ülkeleri, Kosta Rika, Şili, Guatemala gibi örnekler dikkat çekici. O ülkelerde böyle bir şey var ama Türkiye bir Latin Amerika ülkesi değil. Farklı bir durum söz konusu. Burada Sinan Oğan seçmeninin kimliği önemli. Genellikle bu kitle, mevcut partilere, liderlere, adaylarına büyük tepki duyan, değişim isteyen bir seçmen. Bunlar batıda daha seküler milliyetçi, Orta Anadolu’da ise milliyetçi bir seçmen. Ama muhafazakar bir seçmen kitlesi değil, ağırlıklı olarak gençler olduğunu düşünüyorum. Birinci turda 4-5 puanlık fark önemli ama birinci turda birinci olan ikinci turda kazanır diye bir doğrusal ilişki yok” diye konuştu.
ERDOĞAN AVANTAJLI
“İki haftalık kampanya sürecinde iki adayın söylemleri ve parti teşkilatlarının çalışması önemli” diyen Tosun, şunları söyledi: “Erdoğan istikrarı öne çıkaracak, yasamadaki çoğunlukla başkanın partisinin aynı olması gerektiğine vurgu yapacak. Burada birinci turda istikrar, güvenlik ve beka söylemi işledi, ikinci turda bunun üstüne bir şey koymak gerekir mi? Gerekebilir. Birinci turda işledi ama Sinan Oğan’ın seçmen kitlesi içinde blok olarak herhangi bir adaya yönelim de söz konusu değil. Eğer Kılıçdaroğlu bu seçmen kitlesini ikna ederse ikinci turda seçilme ihtimali var ama avantajlı olan Erdoğan.”
İSTİKRAR, GÜVEN VE BEKA VURGUSU
Tosun, “Erdoğan ve Cumhur İttifakı’nın çok sayıda anketi de yanıltan başarısının sırrı nedir?” sorusunu ise şöyle yanıtladı: “Seçim sonuçlarına baktığımızda hem Erdoğan hem de AK Parti’nin oyları düşüyor. Ama muhafazakar ve milliyetçi toplam seçmen iki parti arasında gidip geliyor. O açıdan bakmak lazım. Ama birinci turu önde bitirme konusunda bir başarıdan bahsedebiliriz. Erdoğan’ın karizmatik liderlik üzerinden kontrol ettiği seçmen kitlesi var. Partiye üye olan 11 milyon 400 bin seçmen var. Sosyal yardımlar üzerinden işleyen bir network var. Parti üyelerinin 1,5 katı oy almış görünüyor. Türkiye’nin bu ekonomik koşullarında parti üyesi olmanın hele hele iktidar partisiyle getirmiş olduğu avantajlar da birinci turda birinci olmada etkilidir diye düşünmek gerekir. Onun dışında kampanya söyleminde istikrar, güven ve beka vurgusu seçmen tarafından alındı ve işledi. Ayrıca Türkiye’deki seçmenin siyasal kültürel değerlerinde milliyetçilik ve muhafazakarlık her zaman için önemli bir faktör.”
İTTİFAKIN CHP’YE KATKISI OLDU MU?
Seçim sonuçlarını CHP açısından değerlendiren Tosun, “Matematiksel olarak bakıldığında ittifakın, CHP’ye bir katkısı olmadığını düşünüyorum. Ama sadece matematiğe de indirgemek gerekmiyor. Tarihsel gelenek ve ideolojik kimlikleri farklı olan partileri, adayları birlikte çalışmaya yönlendirmiştir. Bir anlamda birbirlerini tanıma imkanı olmuştur. Bu da Türkiye’deki birlikte iş yapma kapasitesini geliştirme ve siyasi yakınlaşma anlamında önemli katkıdır” dedi.
KAZANAN MHP VE OĞAN
Seçimin şu aşamada bir kaybedeni olmadığını, kazananın ise Sinan Oğan ve MHP olduğunu vurgulayan Tosun, “Kaybedeni şu aşamada olmayan bir seçim ama kazananı ise ilk tur itibariyle düşünüldüğünde Sinan Oğan ve bir de araştırmaların da öngöremediği şekilde MHP. Kuvvetle muhtemel AK Parti’den bir miktar oy aldı. Buna da bir kazanım olarak bakılabilir” açıklamasını yaptı.
