Kentlerde sürdürülebilir üretim: Boş çatılara cam sera
NURETTİN BAKİ-ÖZEL HABER
Artan dünya nüfusu, büyüyen kentler ve sınırlı doğal kaynaklar; insanları özellikle sürdürülebilir tarım ve gıda konusunda farklı fikir ve çözüm yollarına itiyor. Bu alanda önemli araştırmaları olan Biyolog ve Gıdada İleri Dönüşüm Teknoloji Bileşenlerinin Bilimsel Uzmanı Can Kayacılar; Türkiye’de binaların çatılarının neredeyse tamamının boş olduğuna dikkat çekiyor. Çatılara cam seralar kurma fikrinin bu boşlukları doldurma ve sürdürülebilirliğe ciddi katkılar sunacağına vurgu yapan Kayacılar, seraların tüm aksamlarının da Türkiye’de üretilmesi gerektiğinin altını çizdi.
SERALAR CAM OLMALI
Kayacılar, boş çatılara cam seraların yapılmasının sürdürülebilir üretime katısını şu ifadelerle dile getirdi: “Alışveriş merkezlerinin (AVM)’, işyerlerinin, evlerin, okulların, üniversitelerin, kamu kurumlarının… Hepsinin çatıları boş. Sürdürülebilirlik denildiğinde aklıma bu model geliyor. Çatılara cam seralar kurma fikri. Çünkü ancak o zaman bana güçlü bir üretimin tetiklenebileceği fikri hakim oluyor. Hep aynı şeyi diyorum. Seralar cam olmalı. Seraların tüm ama tüm aksamları Türkiye’de üretilmeli. Yani cam seraların malzemelerini yurtdışı kaynaklardan almamalıyız. Bunu yapabilecek günümüz yıllar, yıllar öncesinden var. Uygun, ekonomik, dayanabilir cam üretimi de sağlayabiliyoruz. Belki maliyeti ve ağırlığı da düşürme adına cam malzemeleri daha ince, filmli vs. de üretebiliriz. Yani çok fazla çözüm yolumuz bu konuda da var.”
MENTAL SAĞLIĞA DA İYİ GELECEK
Cam seraların insanların mental sağlığına iyi geleceğini belirten Kayacılar, “Türkiye’de ben henüz çatıda cam sera hiç görmedim. Bu cam seraların çok büyük faydaları olacak. Özellikle şirketlerin ve okulların üzerinde olursa, insanların bir şeyler yetiştirme merakı yeniden tetiklenecek. Ayrıca böyle seraların en büyük faydası, çalışanların ya da işte o binada bulunanların mental sağlığını pozitif yönde etkileyebilecek olması. Çünkü bir kahve molasında, serada 1 tur atmanız, şehrin o bunaltan, insanı darlayan grisinden kurtulmanızı sağlayacak ve mental sağlığınız için muhteşem bir katkıda bulunacak. Zira çocukların, gençlerin de sağlığı aynı şekilde olumlu yönde etkilenecek” dedi.
TARIMIN İYİLEŞTİRİCİ GÜCÜ
Kentlerde yaşayan insanlara cam seralar aracılığıyla elde edilecek tarımsal ürünler dağıtıldığında tarımın iyileştirici gücünün o zaman net bir şekilde ortaya çıkacağını dile getiren Kayacılar, “Şehrin sürdürülebilirliği ancak bu şekilde çok daha üretime yönelik olabilir görüşündeyim. Hele ki dikey tarım gibi daha da sofistike tarımsal üretimler sağlandığında, üretilenlerin bir kısmı ticarete, bir kısmı ise binada yaşayanlara dağıtıldığında, tarımın iyileştirici gücünü o zaman çok net hissedebileceğiz. Şehirde yaşayan gergin insanlara huzur bu şekilde gelebilir örneğin. İstanbul mesela ortalama 5.400 kilometrekare, yani 5.400.000 dönüm. Bunun yarısından fazlasını yol, boş arazi vs. deseniz geriye elinizde yine baya büyük bir ölçekte ‘çatıda tarım arazisi’ kalıyor. Araştırdığımda, Türkiye’de TÜM tıbbi aromatik bitki üretimi 1.300.000 dönümde yapılıyormuş. İstanbul’un çatı yüzölçümü bu kadardır. Çatıda seranın potansiyelini anlatmak için bu örnekleri vermek istedim. Hele ki o cam seralarda 4, 5, 6 kat dikey tarım yapılabilirse, muazzam bir üretim sağlanabilir. Çatıda seralar istihdam için de çok etkili bir kaynak olur. Sonuç olarak seranın bakımı için her gün belki sabah saatlerinde bir kontrol, sonrasında iş yerinde uygun çalışmalara devam edilebilir. Bu konuda serada ürün yetiştirme eğitimleri alınabilir” ifadelerine yer verdi.
SERALARI YAPAZ ZEKALAR YÖNETEBİLİR
Gelecekte seraların yapay zekalar tarafından yönetilebileceğini söyleyen Kayacılar, “Teletıp (telemedicine) çağı, yapay zekanın gelişmesiyle inanılmaz derecede ilerleyecek. Yani vücudunuzda görünen bir sorunu fotoğraflayıp, yapay zeka aracılığıyla onun ne olduğunu bilebilir ya da sağlık problemlerinize hafifletici çareleri yine yapay zeka ile bulabilirsiniz. Seradaki özellikle hastalık vs. problemleri için de bu geçerli olabilir. Ve gelecekte tüm seraları yapay zekalar yönetebilir. Bu oldukça mümkün” dedi.
