Orta Doğu’da dengeler değişti: Bundan sonraki süreçte Türkiye’yi neler bekliyor?

AYSELİN UZUN / Suriye’de yaklaşık 13 yıldır süren iç savaşın ardından, Heyet Tahrir Eş-Şam öncülüğündeki muhalif grupların başkent Şam’a girmesiyle birlikte, ülkede 61 yıldır etkili olan Baas rejimi resmen yıkıldı. Bu kapsamda Hafız Esad’ın devlet başkanı seçilmesiyle başlayan ve Suriye’de yaklaşık 53 yıldır hüküm süren Esad ailesinin yani Beşar Esad’ın devri kapanmış oldu. Yaşanan bu köklü değişimin ardından sınır komşumuz Suriye’nin izleyeceği yol haritası merak konusu olurken, aynı zamanda atılacak adımların Türkiye’yi sosyal ve politik açıdan nasıl etkileyeceği sorularını da akıllara getirdi. Girilen yeni süreçle birlikte özellikle sınır güvenliği ve düzensiz mülteci göçü konularında yıllardır yaşanan sıkıntıların, çözülüp çözülmeyeceği tartışma konusu oldu. Bu konuda açıklamalarda bulunan Siyaset Bilimci Dr. Zekiye Seda Sönmez ise, mevcut kaosun Türkiye’yi de içine çekeceğini belirterek, “Türkiye’nin bundan sonraki planı gerçekten çok önemli. Çünkü Türkiye’nin terörist dediği gruplar, İsrail ve ABD çıkarına bir proje çerçevesinde Kürdistan yaratıp İsrail’e bağımlı olmak istiyor. Öte yandan tersine göç konusunu ele aldığımızda, ülkelerine dönmek isteyen Suriyelilerin sayısında artış olmasını bekliyorum” diye konuştu.

BİRÇOĞU ÜLKESİNE GERİ DÖNER

Suriye'de 2011 yılında özgürlük talep eden halk hareketlenmelerine karşı rejim tarafından verilen sert tepkiler, ülkeyi bir iç savaşa sürükledi. Bunun üzerine binlerce insan hayatını kaybederken, yerleşim yerleri yaşanmayacak hale geldi. Bu nedenle savaştan kaçan birçok Suriyeli, başta Türkiye olmak üzere çeşitli ülkelere mülteci olarak sığındı. Ancak yıllar içinde Türkiye’deki mülteci yoğunluğunun artmasıyla da beraber, nüfus kapasitesinin çok üstüne çıkıldı ve bu durum ülkede ekonomik, sosyal ve benzeri konularda çeşitli sorunlara yol açmaya başladı. Yaşanan son gelişmeler kapsamında mültecilerin topraklarına geri dönmesi konusuna değinen Sönmez, “Birleşmiş Milletler (BM) Mülteci Örgütü'ne (UNHCR) göre, Türkiye dünyada en fazla sayıda mülteciye ev sahipliği yapan ülke. İstanbul’da ve ülkemizin bir çok ilinde sayıca fazla yaşayan Suriyeliler, Esad rejiminin sona ermesiyle birlikte büyük bir sevinç yaşadıkları görülmekte. Bir araya gelen Suriyeliler bu gelişmeyi adeta kutlamaya başladı. Bu kapsamda Suriye’deki siyasi istikrar ve güvenlik durumuna bağlı olarak, ülkelerine dönmek isteyen Suriyelilerin sayısında artış olmasını bekliyorum. Muhaliflerin çağrısına yanıt veren birçok Suriyeli, özgür Suriye’de yeni bir hayat kurma planları yaptıklarını belirtiyor” şeklinde konuştu.

BU HAREKATIN ARKA PLANINDA…

Suriye’de meydana gelen olayın ardında ciddi bir kurmay aklı olduğunun çok net olduğuna değinen Sönmez, Trump ve Netanyahu’yu işaret ettiği konuşmasında, “Kısa sürede Suriye’de rejim değişimine şahit oluyoruz. Kıyafetleri, silahlar ayrıca materyalleri de olan söz konusu HTŞ’den bahsediyoruz bölgede. Bunları kim finanse ediyor? Burada roketler, helikopterler, havan topları ve radarları ile birlikte her şey muhalif grupların eline geçmiş vaziyette. Temel soru şu: Irak’ta olan ordunun teslimiyetinin aynısı yaşanıyor. Bu açıdan bakınca rejimin ordusu ve oradaki üst rütbeliler bu harekata razı edilmiş gibi görünmektedir. Çünkü kendileri dahi ne olacağın bilemiyorlardı. Sonuç bugün harekatın arka planında ciddi bir kurmay aklı olduğu çok nettir. Mesele alana girilince ne yapılacağıdır. Burada ciddi bir eğitim almış gruplar var. Yani tüm muhalif gruplar ve HTŞ içindeki gruplar da kendi içlerinde çok ciddi eğitimler almış vaziyettedir. Batı’nın eğitimi olduğu ve belli askeri uzmanların olduğu gerçekliği olduğu düşünenlerdenim. Esad rejimi beklenin de ötesinde dağılmış vaziyette. Irak’ta olduğu gibi bir bölge olmayacak ve Suriye tarihine en büyük savaşına şahit olacağız ve Esad rejiminin yıkılışını naklen izliyoruz. Trump ve Netanyahu başaktör ve İngiltere de geri planda görünmektedir. Türkiye buradan Rusya ve İran’ın Suriye’den tasfiye edilmesini önünü açıyor, bu da ABD ve Israil’e yarıyor. Muhtemelen de Türkiye Suriye’nin şekillendirilmesinde rol oynuyor. Bu değişimlerin hepsinde Trump etkisi söz konusudur” ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN İÇİN ÖNEMLİ BİR DÖNÜM NOKTASI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’nin iç politikasını şekillendirirken Suriye’deki olayları kullanacağını dile getiren Sönmez, “Erdoğan da bu yaşanan durumu iç politikada kullanacağı da çok net şekilde görmek mümkündür. Bu süreç sonrasında şayet PKK da silah bırakma noktasına gelirse bu da milliyetçi seçmen nezdinde Erdoğan için önemli bir dönüm noktası olacaktır. Suriye’de Kürt Bölgesi kuruldu ve bundan sonra savaş sonrasında deklare edilecek Kürtlerin hamiliğini yapanların ABD ve İsrail olduğunu çok nettir. Burada Türkiye Suriye’deki Kürtlerin dünyaya açılan kapısı olacaktır. İçeride Kürtlerin tanınma sürecine gelince Öcalan Meclis'e kadar davet edilmişken burada şeytanlaştırılmış bir figürü bile Meclis'e davet eden bir iktidar var. Bu da Kürtçe ders, anadilde eğitim, kayyımların iptal edilmesi gibi hamlelerin de gerçekleşmesi söz konusu olabilir” dedi.

KÜRTLER SURİYE’DE DEVLETLEŞME YOLUNA GİDECEKTİR

Bundan sonraki süreçte Türkiye’nin dış ve iç politikada izleyeceği yolu değerlendiren Sönmez, “Türkiye’nin bundan sonraki planı gerçekten çok önemli. Çünkü Türkiye’nin terörist dediği gruplar, İsrail ve ABD çıkarına bir proje çerçevesinde Kürdistan yaratıp İsrail’e bağımlı olmak istiyor. Türkiye ve İran’ın da bu planın içinde olması olasıdır. Suriye’deki iç savaş, çünkü Türkiye’deki Kürt meselesini de ilgilendiren bir durumdur. Burada PKK silah bıraksın şeklinde bir amaç varsa da Suriye’deki iç savaş sonrasında oradaki Kürtlerin durumu daha da netleşecek. Kürtler Suriye’de devletleşme yoluna gidecektir. Dosyasıyla bu da işi ciddi bir açmaza sokmuş vaziyettedir. Burada Öcalan’a yapılan çağrının da karşılığı kalmamış vaziyettedir. Tabi ki şu an ciddi bir kaos söz konusu olan bölgede muhtemelen Tayyip Erdoğan Trump’ı da bekliyor olabilir. Ayrıca Suriye iç savaşı sonrasında YPG alanı genişleyecek mi diye de bakmak gerekir” diye konuştu.