Spor içecekleri ve enerji içecekleri sporcular ve düzenli fiziksel aktivite alışkanlığını hayatlarına kazandırabilmiş kişiler arasında her geçen gün daha büyük bir popülerite kazanmaktadır. Bu içecekler genellikle performansı artırmak, elektrolitleri yenilemek ve iyileşmeyi desteklemek için kullanılmakta olsa da bu içeceklerin fiziksel performans ve iyileşme üzerindeki etkisini anlamak için mevcut bilimsel yayınların kapsamlı incelenmesine gereksinim olduğu konusunda fikir birlikteliği mevcuttur.

Spor içecekleri, karbonhidratlar, elektrolitler ve bazen vitaminler ve mineraller içeren özel olarak formüle edilmiş içecekler olarak bilinmektedir ve uzun süreli veya yoğun egzersiz sırasında sıvıları yenilemeyi ve enerji sağlamayı amaçlamaktadır. Klinik çalışmalarda, sporcu içeceklerinin, fiziksel aktiviteden önce veya sırasında tüketildiğinde, hidrasyonu (vücut su miktarı) korumaya, yorgunluğu geciktirmeye ve dayanıklılığı artırmaya yardımcı olabileceği yönünde bulgular ortaya konabilmiştir.

Spor içeceklerinin birincil bileşeni olan karbonhidratlar, çalışan kaslar için bir enerji kaynağı görevi görmekte ve bu fonksiyonuyla sportif performansı arttırarak, yoğun fiziksel aktivitede esnasında yorgunluk hissini geciktirebilmektedir. Sporcu içeceklerinde bulunana karbonhidratların, vücut tarafından hızla emilerek, kullanılabildiği için egzersiz sırasında kolay açığa çıkan ve verimli bir enerji kaynağı olabilmesiyle de dikkat çekmektedir. Spor içeceklerinde bulunan sodyum ve potasyum gibi elektrolitler, uygun sıvı dengesini korumak için katkı vermekle birlikte sporcu içeceklerindeki su da sportif aktivite esnasında terle kaybolan suyun yerine konması ve fiziksel aktivitede görülebilecek su ihtiyacını giderebilmektedir. Tüm bu fizyolojik ve metabolik katkıları nedeniyle, sporcu içeceklerinin fiziksel performansa katkıda bulunabileceği öngörülmektedir. Öte yandan enerji içecekleri, kafein, karbonhidratlar, amino asitler ve diğer uyarıcıların bir kombinasyonunu (karışımını) içermektedir. Her iki içeceğin fizyolojik ve metabolik özellikleri karşılaştırıldığında, sporcu içeceklerinin öncelikle su ihtiyacının karşılanmasına ve enerji yenilenmesine odaklanırken, enerji içecekleri hızlı bir zihinsel ve fiziksel uyarım patlaması sağlamayı amaçladığı gözlemlenmektedir. Enerji içeceklerindeki yüksek kafein içeriği uyanıklığı, konsantrasyonu ve algılanan enerji seviyelerini arttırabileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak, enerji içeceklerindeki yüksek kafein içeriğinin özellikle odaklanma ve zihinsel keskinlik gerektiren aktivitelerde kısa vadeli fiziksel performansı artırabileceği bilimsel araştırmalardan elde edilen kanıtlarla gösterilebilmiştir. Ancak, enerji içeceklerinin aşırı tüketiminin fiziksel performans üzerinde olumsuz etkileri olabileceği konusunda da bazı görüşler mevcuttur. Enerji içeceklerin genellikle yüksek şeker içeriğine sahip olması ve bu da kan şekeri seviyelerinde hızlı bir artışa ve ardından bir düşüşe yol açabilmesine neden olabileceği bilinmektedir. Kan şekeri seviyelerinde hızlı artış ve sonrasında yaşana hızlı düşüş de enerji seviyelerinin ve performansın azalmasına neden olabileceği düşünülmektedir. Sporcu sağlığı ve düzenli egzersiz alışkanlığı bulunan bireylerin genel sağlığını konu alan bilimsel çalışmalarda, enerji içeceklerinde bulunan kafein miktarının da kalp atış hızının artmasına, gerginliğe ve susuzluğa yol açarak fiziksel performansı ve genel sağlığı olumsuz etkileyebileceğine dair yorumlar da dikkat çekici olarak değerlendirilmelidir.

Sporcu içeceklerinin egzersiz sonrası toparlanmada (iyileşme) da önemli bir rol oynadığı öne sürülmektedir. Yoğun fiziksel aktivite glikojen depolarını tüketerek kas yorgunluğuna ve performansın düşmesine yol açabildiği için, yoğun egzersiz programlarından sonra spor içeceklerini tüketmenin, glikojen depolarını tek başına sudan daha verimli bir şekilde yenilemeye yardımcı olabileceği unutulmamalıdır. Bununla birlikte, sporcu içeceklerindeki karbonhidrat içeriğinin, insülin salınımını uyararak glikojen sentezini ve kas iyileşmesini destekleyebildiği de gösterilmiştir.

Sonuç olarak, spor içecekleri ve enerji içeceklerinin fiziksel performans ve iyileşme üzerinde etkileri belirgindir. Spor içeceklerinin, karbonhidrat ve elektrolitlerin dengeli bileşimiyle dayanıklılığı arttırarak yorgunluğu geciktirebildiği ve egzersiz sonrası toparlanmaya yardımcı olabileceği gösterilmiştir. Öte yandan, yüksek kafein içeriğine sahip enerji içecekleri, performansta kısa vadeli bir artış sağlayabilir ancak genel fiziksel performans ve toparlanma üzerinde olumsuz etkileri olabileceği konusu da gözden uzak tutulmamalıdır.