Bugün; göbek deliğinde ağrı, şişlik, kızarıklık gibi belirtilerle ortaya çıkabilen ve toplumda sık görülmekte olan göbek fıtığı (umbilikal herni) hastalığını tüm yönleriyle inceleyeceğiz.

Göbek Fıtığı Nedir?

Göbek fıtığı, göbek deliğini oluşturan karın duvarı katlarında zayıflık sonucu meydana gelir. Karın duvarını oluşturan karın kaslarımızın özel bir tabakası olan ‘fasya’ bölümünün zayıflaması sonucu gelişir. Göbek deliği anne karnında gelişim esnasında özel bir şekilde kapanır ve üstünde göbek kordonu mevcuttur. Göbek fıtığı bu kordonun kapanmaması sonucu doğuştan oluşabileceği gibi erişkinlik döneminde sonradan da gelişebilir. Kabaca anlatılırsa; göbek deliğinde fıtık geliştiğinde üstüne elle bastırıldığında içeri rahatlıkla giriyorsa boğulmamış (redükte olabilen), elle bastırıldığında fıtık içeri girmiyorsa boğulmuş fıtık (redükte olmayan) gelişmiş demektir. Boğulmuş fıtıklar ciddi sorunlar doğurabilir ve acil ameliyat gerekebilir.

Göbek Fıtığının Nedenleri Nelerdir?

Göbek fıtığı bebeklerde ve erişkinlerde görülebilen bir karın duvarı zayıflığıdır. Anne karnındayken bebeği besleyen kan damarları kordonu oluşturur ve bu kordon bebeklerin göbek deliğine bağlanır. Doğumdan sonra kordon düşer ve göbek deliğindeki kordonun bağlandığı bu küçük göbek deliği kapanır. Bu göbek kordonu kapanmazsa bebeklerde doğumsal göbek fıtıkları oluşur. Çoğunlukla doğum sonrası 5 yıl içinde zamanla kapanabileceği gibi bazen kapanmayabilir. Kapanmazsa planlı bir şekilde göbek fıtığı ameliyatı planlanır.

Erişkinlerde göbek fıtığının sebepleri arasında obezite yani fazla kilo almak, ağır yük kaldırılan işler yapmak, çeşitli karaciğer hastalıkları (siroz) ve çeşitli nedenlere bağlı olarak karın içinde sıvı birikimi (asit) yer alır. Karın içi basıncı arttıran diğer pek çok neden de (ağır yük kaldırılan sporlar yapmak, kronik öksürük, kabızlığa bağlı devamlı ıkınmak, prostata bağlı idrar yaparken sürekli zorlanmak, hamilelik…) göbek fıtığına sebep olabilmektedir. Özellikle çok sayıda hamilelik geçiren kadınlarda ve hızlı kilo alanlarda göbek fıtığı gelişme riski artar. Tüm bunlara ek olarak kronik böbrek yetmezliği, geçirilmiş karın ameliyatları da riski arttırmaktadır.

Göbek Fıtığının Belirtileri Nelerdir?

Göbek fıtığı sıklıkla göbek deliğinde ağrı, şişlik, kızarıklık veya dışarı doğru bir çıkıntı gibi şikayetlere sebep olmaktadır. Hastalar göbek deliğine eliyle dokunduğunda, ağır kaldırdığında veya öksürdüğünde şikayetlerinde artış olduğunu tarifler. Hastalığın ilerlemesi, fıtığın büyümesi ile birlikte içine karın zarı sıkışması durumunda ağrı ve şişlik gibi belirtiler şiddetlenebilir. Göbek deliği cildinde kızarıklık veya morluk oluşabilir. Uzun süredir fıtığı olanlarda fıtık kesesinin içinde ödem sıvısı gelişebilir.

Hastalığın daha ileri dönemlerinde karın içindeki organların; özellikle bağırsakların fıtık hattına girmesiyle birlikte bulgular daha da şiddetlenir. Bağırsakların göbek fıtığının içine sıkışması ve karın içine tekrar gönderilememesi durumunda ise bağırsak tıkanıklığı bulguları görülebilir. Bulantı, kusma, büyük tuvalet yapamama gibi hayati belirtiler ortaya çıkar. Bu durumda acil tedavi gerekir. Bu evrede acil ameliyat yapılmazsa, sıkışan bağırsaklarda beslenme bozuklukları gelişebilir. Bağırsaklarda veya fıtığa sıkışan diğer organlarda gangren meydana gelebilir.

Göbek Fıtığının Tanısı ve Tedavisi Nasıl Olur?

Göbek fıtığının tanısında ilk ve en önemli basamak bir doktora ayrıntılı olarak muayene olmaktır. Ayrıntılı bir muayene sonrası göbek fıtığı tanısı kolaylıkla konulabileceği gibi, bazı şüpheli durumlarda öncelikle basit bir ultrason tetkiki yapılarak da tanı konulabilir. İlerlemiş hastalığı olanlarda, göbek fıtığı içine bağırsak veya başka organlar sıkışması durumunda bilgisayarlı tomografi gibi daha ileri görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılabilir. Göbek fıtığının tedavisi bazı istisnalar hariç hemen her zaman ameliyat ile onarımdır.

Çocuklarda göbek fıtığının doğumsal olması durumunda hayati belirtiler yoksa sadece takip yeterli olabilir. Çünkü çocukluk döneminde görülen doğumsal göbek fıtıkları sıklıkla kendiliğinden kapanmaktadır. Kapanma gerçekleşmezse çocuk cerrahları tarafından uygun bir ameliyat planı çizilmektedir.

Erişkinlerde ise çok küçük ve şikayetlere sebep olmayan göbek fıtıkları takip edilir. Fakat fıtığın giderek büyümesi ve herhangi bir bulgu gelişmesi durumunda ameliyat ile tedavi tek seçenektir. Genel cerrahlar tarafından hastalığın boyutu, hastaların genel sağlık durumu veya ek hastalıkları gibi parametreler göz önünde bulundurularak, planlı bir şekilde uygun bir tedavi yöntemi seçilir. Fakat yukarıda belirtilen acil belirtilerin gelişmesi durumunda (boğulmuş fıtıklar, bulantı-kusma-bağırsak tıkanıklığı gibi) ise acil cerrahi tedavi gerekebilir.

Göbek fıtığı tedavisinde genel prensip, zayıflayan karın duvarı bölümünün onarılması şeklindedir. Fıtık alanının büyüklüğü, hastanın ek hastalıkları veya diğer faktörler göz önünde bulundurularak onarım, yama serilerek veya yama serilmeden yapılır. Onarılan fıtık alanının üstüne yama serilmesi fıtık onarımını güçlendirmektedir. Ameliyatlar açık yöntemle olabileceği gibi uygun hastalarda kapalı yöntemle de gerçekleştirilebilir. Karın içinde yaygın sıvı birikmesine sebep olan siroz veya böbrek yetmezliği gibi istisnai durumlarda ise öncelikle karın içindeki sıvının boşaltılması ve ameliyatın daha sonraya ertelenmesi gerekebilir.

Son olarak her zaman söylediğimiz gibi tedavide en önemli basamak; hastalık bulgularından şüphelenilmesi durumunda alanında uzman bir hekime vakit kaybetmeden başvurmaktır. Hiç unutulmamalıdır ki, hemen her hastalıkta olduğu gibi göbek fıtığı tedavisi de erken dönemde kolaylıkla yapılmaktadır fakat hastalığın ihmal edilmesi ve ilerlemesi durumunda tedavi zorlaşır.

Herkese sağlık günler dilerim…