Bu hafta köşemizde toplumda yaygın görülen fakat çoğu zaman görmezden gelinen anal kirlenme sorununu tüm yönleriyle inceleyeceğiz. Toplumda sanıldığından daha yaygın olan anal kirlenme sorunu utanma, çevre tarafından yadırganma korkusu, kültürel ve inanç gibi pek çok farklı konu nedeniyle ihmal edilir ve profesyonel destek alınması geciktirilir.

Anal Kirlenme/Makatta Kirlenme (Anal Soling) Nedir?

Anal bölgede kirlenme (anal soiling) kişilerin büyük tuvaletini yaptıktan sonra, makat bölgesinin dışkı ile kirli kalması ve istenildiği kadar temizlenememesi durumudur. Kişiler büyük tuvalet yapıp taharet ile temizlendikten sonra makat bölgesi hala kirli kalır ve iç çamaşırında istenilmeyen bir dışkı bulaşı-ıslaklık oluşur.

Anal Kirlenme/Makatta Kirlenme (Anal Soling) Hangi Şikayetlere Sebep Olur?

Anal kirlenme şikayeti olan kişilerde önemli bir hijyen sorunu ortaya çıkar. Bu kişiler büyük tuvaletini yaptıktan sonra anal bölge yeterince temizlenemez ve bir miktar dışkı kalır. Bu temizlenemeyen az miktardaki dışkı nedeniyle bölge sürekli nemli kalır ve makat cildi tahriş olur. Ciltte oluşan bu tahriş nedeniyle rahatsız edici bir dermatit ve kaşıntı olur. Bu kaşıntı kişinin günlük hayatını etkileyebilir.

Makat bölgesinde kalan dışkı nedeniyle iç çamaşırında sürekli kahverengi renkli bir ıslaklık oluşur. Makattan az miktarda sıvı bağırsak içeriğinin istemsizce sürekli dışarı kaçışı nedeniyle de iç çamaşırındaki bu ıslaklık oluşabilir. Ayrıca iç çamaşırda gelişen bu devamlı ıslaklık nedeniyle rahatsız edici bir koku meydana gelebilir. İç çamaşırındaki ıslanmayı engellemek için sürekli ped veya peçete kullanımı da şikayetleri arttırabilir. Anal kirlenmeden muzdarip insanlar bu sorunu çözmedikçe; sürekli devam eden koku, kaşıntı, rahatsızlık ve dermatit nedeniyle kendisini toplumdan uzaklaştırabilir. Günlük hayatında sorun yaşayabilir.

Anal Kirlenmenin (Anal Soling) Nedenleri Nelerdir?

Anal kirlenmenin pek çok sebebi olabilir. Bu sebeplerin başında büyük tuvalet sonrası yetersiz temizlik yapılması, taharet ve hijyen kurallarına yeterince dikkat edilmemesi nedeniyle makatta bir miktar dışkı kalması gelmektedir. Anal kirlenmenin diğer sık sebeplerinden olan kronik kabızlık ve sert kıvamda dışkılama nedeniyle kalın bağırsakların son kısmı olarak adlandırılan anal kanal (anüs) yeterince boşalamaz ve sızıntılar meydana gelir. İlerlemiş ve büyük hemoroid hastalığı (basur), anal fissür (makat çatlağı), anal fistül (makat deliği), geçmişte bu hastalıklara bağlı makat bölgesi ameliyatları veya makat cildinden kaynaklanan çeşitli dermatolojik hastalıklar (egzama vs.) da anal kirlenmeye sebep olabilir. Ayrıca istemsiz büyük tuvalet veya gaz tutamama (fekal inkontinans) hastalığı da diğer nedenler arasında yer alır.

Anal Kirlenme (Anal Soling) Nasıl Tedavi Edilir?

Anal kirlenmenin tedavisinde ilk aşama olarak bir genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır. Uygun bir muayene yapılmalı ve altta yatan sebepler dikkatlice araştırılmalıdır. Kolonoskopik incelemeler, makat kaslarının ve anüsün fonksiyonunu ölçen çeşitli testler (anal manometre vs.), MR veya tomografiler gerekli hallerde istenebilir. Öncelikli olarak kişinin yanlış dışkılama ve beslenme alışkanlıkları düzeltilmelidir. Tuvalette uzun süreler oturulmamalı, büyük tuvalet esnasında uygun anatomik duruş sağlanmalıdır (Kişi dik durmalı ve mümkünse alaturka tuvaletlere oturmalıdır. Eğer klozet kullanılıyorsa da ayakların altında tuvalet basamağı koyulmalıdır). Dışkılama sonrası temizlik kurallarına dikkat edilmesi çok önemlidir. Temizlikte sadece peçete kullanılmamalı, büyük tuvaletten sonra makat bölgesi su ile yeterince temizlenmelidir. Gerekli durumlarda banyoda su ile temizlik yapılabilir. Taharet sonrası kurulanmak için kullanılan peçetelerin parfümlü olmaması ve kimyasal içermemesi gerekmektedir. Aralıklı olarak hijyenik pedler kullanılabilir. Kronik kabızlık anal kirlenmenin en sık sebeplerindendir. Tedavide öncelikle dışkının kıvamı yumuşatılarak hastaların rahat dışkılamaları hedeflenir. Bu nedenle günlük alınan besinlerin lif ve psyllium (posa) açısından zengin olması ve uygun miktarda su içilmesi gerekmektedir. Kişilerin dışkı içeriğini sertleştiren ve dışkılamada zorlanmaya neden olan katı besinleri, makat cildinde ciddi tahriş yaratan acı, baharat, asitli yiyecekleri tüketmesi sınırlandırılır. Bağırsak hareketlerini arttırmak için bol spor yapılmalıdır. Dışkılama güçlüğü yaşayan kişilere Kegel Egzersizi yapması önerilir. Bu aşamada diyetisyen desteği alınabilir. Anal kirlenme hemoroid, anal fistül, anal fissür veya makat cildi kaynaklı çeşitli dermatolojik hastalıklardan kaynaklanıyorsa ayrıntılı bir muayene sonrasında bu hastalıklara yönelik uygun tedavi başlanmalıdır. Özellikle büyük ve ilerlemiş hemoroidler ve anal fistül hastalığında anal kirlenme çok yaygın olarak görülür. Bu hastalıkların tedavi edilmesi anal kirlenmeyi de tedavi eder. Anal kirlenme, anal deri hastalıklarından kaynaklanıyorsa dermatoloji uzmanlarından destek alınır. Ek olarak makatın özel bir su sistemi ile yıkanması (irrigasyon), safra asidi bağlayıcı ilaçların kullanılması veya çeşitli özel sinir uyarımı tedavileri de gerekli hallerde uygulanabilir. Son söz olarak; “Anal kirlenme” (anal soiling) hastalığı belirtileriniz varsa ve utanma nedeniyle doktora başvurmaktan çekiniyorsanız lütfen beklemeyin ve harekete geçin! Herkese sağlıklı günler dilerim…