Enflasyon, faiz ve işsizlik… 2024’te Türkiye ekonomisi

KEMAL ÖZKURT - 2024 yılı, Türkiye ekonomisi için pek çok zorluğun yaşandığı bir yıl oldu. Hem iç hem de dış faktörlerin etkisiyle ekonominin temelleri sarsılırken hükümetin müdahaleleri, enflasyonla mücadele stratejileri ve Orta Vadeli Program (OVP) gibi ekonomik planlamalar, Türkiye’nin gelecekteki ekonomik gidişatını belirlemede kritik rol oynadı. Türkiye 2024 yılına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yönetiminde girdi. Dönemin Hazine ve Maliye Bakanlığı görevini Mehmet Şimşek yürütürken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda ise yılın ilk iki ayında Hafize Gaye Erkan, ardından ise Fatih Karahan başkanlık görevini üstlendi. Ekonomiyi yönetenler özellikle enflasyonla mücadele, döviz kurları, işsizlik oranları ve dış borç gibi kritik ekonomik parametreler, Türkiye ekonomisinin yönünü belirleyen faktörler arasında yer aldı.

TCMB BAŞKANI İSTİFA ETTİ

2 Şubat 2024 tarihinde Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan başkanlıktan istifa ettiğini açıkladı. Yeni kabine ile göreve gelen Gaye Erkan, 7 ay Merkez Bankası Başkanlığı’nın ardından istifa etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 3 Şubat tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararda ise Fatih Karahan’ın yeni Merkez Bankası Başkanı olarak atandı.

8 AY SONRA İLK KEZ FAİZ ARTMADI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) şubat ayında politika faizini yüzde 45’te sabit tutma kararı aldı. Bu, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın 3 Şubat’ta, Hafize Gaye Erkan’ın yerine göreve atanmasının ardından verilen ilk faiz kararı oldu. Böylece Merkez Bankası, geçen yıl mayıs ayındaki seçimlerin ardından başlattığı faiz artırımlarına son verdi. Mart ayında politika faizini 500 baz puan artışla yüzde 50’ye yükseltti. TCMB geride kalan 8 ayda ise politika faizini yüzde 50’de sabit tuttu. 

MEMUR VE EMEKLİYE ARA ZAM

Memur ve emeklilerin 6 aylık enflasyon farkına göre alacakları zam oranları haziran ayında netleşti. İlk 6 ayda yüzde 15 toplu sözleşme zammı alan memur ve memur emeklileri, yüzde 8,4 enflasyon farkı ile birlikte toplamda yüzde 19,31 zam alacak. SSK, Bağ-Kur, tarım emeklisi, dul ve yetim aylıkları ise yüzde 24,73 oranında artırıldı. Yılın ikinci yarısında memurlara uygulanacak yüzde 10’luk toplu sözleşme zammıyla birlikte maaşlarda daha fazla artış sağlanacak.

OVP’DE REVİZE 

2023 Eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Programla birlikte Türkiye ekonomide yeni bir yol izlemek için hazırlandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 5 Eylül tarihinde 2025-2027 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’ı (OVP) açıkladı. 2024 büyüme beklentisi yüzde 4’ten yüzde 3,5’e çekilirken, enflasyon tahmini yüzde 41,5’e yükseltildi. Cari açık hedefi yüzde 1,7 olarak belirlendi. Milli gelir 1,3 trilyon dolar, kişi başına gelir 15 bin 550 dolar, bütçe açığı ise GSYH’nin yüzde 4,9’u olarak hedeflendi. İşsizlik oranının 2024 sonunda yüzde 9,3, 2027’de ise yüzde 8,8’e düşmesi öngörülüyor.

ENFLASYON RAKAMLARI GERİLEDİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2024 yılının ilk enflasyon rakamları Ocak ayında yüzde 6,70 olarak gerçekleşirken, yıllık bazda yüzde 64,86’ya ulaştı. Şubat ayında aylık enflasyon yüzde 4,53’e gerilerken, yıllık enflasyon yüzde 67,07 seviyesine yükseldi. Yılın ilk yarısında artış trendi gösteren yıllık enflasyon, mayıs ayında yüzde 75,45 ile zirve yaptı. Haziran ayında yüzde 71,60’a gerileyen oran, yılın ikinci yarısında düşüş eğilimine girdi. Yılın ikinci yarısında belirgin bir düşüş yaşandı. Temmuz ayında yüzde 61,78 olan yıllık enflasyon, ağustosta yüzde 51,97’ye, eylülde yüzde 49,38’e indi. Düşüş ekim ve kasım aylarında da devam etti. Kasım ayı itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 47,09 olarak kaydedildi.

İŞSİZLİK YÜZDE 8,8

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ocak ayında işsizlik oranı 0,2 puanlık bir artışla yüzde 9,1’e yükseldi. Şubat ayında 0,3 puanlık bir azalışla yüzde 8,7’ye gerileyen işsizlik oranı, mart ayında 0,1 puanlık bir düşüşle yüzde 8,6 oldu. Nisan ayında da 0,1 puanlık bir azalma ile yüzde 8,5’e inerken, mayıs ayında yüzde 8,4 seviyesine indi. Haziran ayında ise işsizlik oranı tekrar yükselerek yüzde 8,9’a çıktı. TÜİK’in açıkladığı son verilere göre, 2024 yılının Ekim ayında işsizlik oranı yüzde 8,8 olarak kaydedildi.

DOLAR, EURO VE ALTIN

Türk Lirası döviz kurları karşısında yeni yıla da değer kaybıyla girdi. Dolar, yeni yıla değer kazancıyla başlamasının ardından yüzde 0,8 primle 29,70’ten işlem görürken, Euro ise 32,79’dan satıldı. Yeni yılın ilk işlem gününe değer kazancıyla başlamasının ardından yüzde 0,9 artışla 1954 lira seviyesinde bulunuyor. 2024 yılı sonunda ise gram altın 2.968 TL seviyelerine yükselirken, dolar 35 TL, euro ise 37,71 TL’ye yükseldi.

ASGARİ ÜCRET 22 BİN 104 TL OLDU

Doğrudan 7 milyon çalışanı, dolaylı olarak toplumun tamamını ilgilendiren yeni asgari ücretin belirlenmesine yönelik süreç 4. toplantının sonunda belli oldu. İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2025’te geçerli olacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında ilk toplantısını 10 Aralık, ikinci toplantısını 16 Aralık’ta gerçekleştirmişti. 3. toplantı ise 19 Aralık Salı günü gerçekleşti. Geride kalan 3 toplantıda sonuç çıkmazken, 24 Aralık’ta ani bir kararla toplanan tespit komisyonu asgari ücrete yüzde 30 zam kararı aldı. Buna göre 17 bin 2 TL olan asgari ücret 22 bin 104 TL’ye yükseldi.