Yeni yıl, yeni zamlar geldi

KEMAL ÖZKURT – ÖZEL HABER - Türkiye’de 9 milyondan fazla çalışanın merakla beklediği asgari ücret zammı 2024 yılı Aralık ayının son haftasında açıklandı. Yapılan yüzde 30’luk artışla net asgari ücret 22 bin 104 TL’ye, brüt asgari ücret ise 26 bin 005 TL’ye çıkarıldı. Yeni düzenleme ile işveren desteği artırılarak 700 TL'den 1.000 TL'ye çıkarıldı. Brüt maaş ve sosyal sigorta primleri de göz önüne alındığında, işverenin toplam aylık maliyeti 30 bin 556 TL oldu. Ancak zamlı ücretlerin hayata geçmesiyle birlikte, gıdadan ulaşıma pek çok sektörde artış dalgası yaşanmaya başladı. Özellikle İzmir’de temel ihtiyaçlardan kişisel hizmetlere kadar birçok alanda peş peşe zam kararları alındı. İzmir’deki oda başkanları, zamların gerekçesini artan enflasyon ve yükselen girdi maliyetleri olarak açıkladı. Esnafın zor durumda kaldığını ifade eden başkanlar, yüksek maliyetlerin işletmeler üzerinde baskı yarattığını ve bu nedenle fiyat artışlarının kaçınılmaz hale geldiğini belirtti. Yeni yılla birlikte gevrek ve çaya 15 TL’lik zam kararı alınırken, ekmeğin yüzde 25, lokantalarda yemek ücretlerinin ise yüzde 30 arasında artması bekleniyor.

EKMEĞE ZAM KAPIDA

İzmir’de temmuz ayında ekmeğin gramajı 220 gramdan 200 grama düşürülürken, fiyatı ise 9 TL'den 10 TL'ye yükselmişti. Yeni yıl öncesi fırıncılar artan girdi maliyetleri sebebiyle ekmeğe zam yapılmasını istemişti fakat geride kalan süreçte ekmek fiyatında bir güncelleme yapılmamıştı. Asgari ücrete yapılan zamla birlikte fırıncı esnafının maliyetlerinin katlandığını dile getiren İzmir Ticaret Odası Ekmek ve Unlu Mamuller Meslek Komitesi üyesi Hüseyin Sağır, “Ocak ayı içinde ekmeğe zam geleceğini düşünüyoruz. Yapılacak zam oranı ise ortalama yüzde 25 civarında olacaktır. Yeni zamla birlikte 200 gram ekmek 12,50 TL’ye yükselmesini bekliyoruz” diye belirtti.

GEVREK 15 TL’YE YÜKSELİYOR

Asgari ücret artışının ardından İzmir’de kahvaltıların vazgeçilmezi olarak bilinen gevrek fiyatlarına gelecek zam ise vatandaşın en çok merak ettiği konular arasında. İzmir Pide Gevrek İmalatçıları ve Benzerleri Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Şükrü Erişen yaptığı açıklamada “Yeni yıla girmekle birlikte işçi ücretlerinden sigortaya, vergilerden yakıta, hammaddelerden kiraya birçok gider kaleminde fiyat artışları oluyor. Vatandaşın ekonomik durumunu göz önüne aldığımızda ürünlere zam yapma taraftarı değiliz ancak üyelerimizi de zamlar karşısında korumak bizim görevimiz. Gereken maliyet hesaplamaları yapıldıktan sonra üst birliğimizin gıda komisyonuna talebimizi ilettik. Ticaret Bakanlığı’ndan onay gelmesinin ardından İzmir Gevreği 15 TL olarak satışa sunulacaktır.

YEMEK FİYATLARINA YÜZDE 30 ZAM

Aldığımız her ürüne zam geldi. Bütün esnaf bu durumdan mustarip. Biz zaten asgari ücretli personel çalıştırmıyoruz ama asgari ücret artışı ile birlikte personel maliyetlerimiz de arttı. Müşteri kaybetmemek için fiyatları yükseltmek istemiyoruz ama esnaf zor durumda. Fiyatı yüksek gören vatandaş kalkıp gidecek yine Kent Lokantalarına. Zam yapsak bir dert yapmasak bir dert. Zam yapmayınca esnafı mırıldanıyor, zam yapıyoruz bu sefer de vatandaş mağdur oluyor. Bir yandan da bu durumla uğraşıyoruz. Şu anda fiyat tarifesi çalışması yapıyoruz. Ocak ayı sonunda Esnaf Birliği’nin gıda komisyonuna sunacağız, gıda komisyonu kararından sonra vali beyin onayına sunacağız ondan sonra fiyat tarifleri netleşecek. Muhtemelen ocak ayının sonunu bulacaktır. Çorbadan pilava, etli yemekten tavuklu yemeğe kadar tüm yemeklere zam gelecek. Tüm ürünlere ortalama en az yüzde 30 oranında zam yapmayı düşünüyoruz” şeklinde konuştu. 

BİR BARDAK ÇAY 15 TL

ÇAYKUR Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2024 yılı Temmuz ayında çaya ortalama yüzde 24 oranında zam yaptı. Eylül 2023'te yayınlanan eski listede 1 kilogramlık Rize Turist Çayı'nın tavsiye edilen toptan satış fiyatı 152,81 TL iken bugün şirketlere gönderilen yeni listede 189,54 TL olarak belirlendi. Sadece asgari ücretin değil şekerin, elektriğin, suyun ve kiraların arttığını bu nedenle yaklaşık bir ay önce fiyat güncellemesi yaptıklarını ifade eden İzmir Kahveciler Esnaf Odası Başkanı İsmail Hakkı Kırdı, “Yeni fiyatlar 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olmaya başladı. Buna göre; çay ocaklarında bir bardak çay 15 TL, kahvelerde ise17,5 TL olacak. Kahve fiyatını da 40 TL olarak belirledik. Eski fiyatlara göre yüzde 40 oranında zam yapmış olduk. Fiyatlarımız yıl sonuna kadar bu şekilde devam etmesini yıl sonunda bir güncelleme yapmayı düşünüyoruz ama yıl içerisinde değişen koşullara göre yeniden değerlendirme yapabiliriz” diye konuştu.

ZAM YAPMA ŞANSIMIZ YOK

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin toplu ulaşıma zam yapmasının ardından dolmuş ücretlerine zam yapabileceklerini ifade eden İzmir Minibüsçüler Odası Başkanı Mehmet Kayışdikici, “Büyükşehir, toplu ulaşıma zam yapmadığı sürece bizim zam talebinde bulunmamız mümkün değil. Akaryakıt, tamir-bakım ve yedek parça ücretlerine yüzde 40 oranında zam geldi. Asgari ücrete yüzde 30 zam yapıldı. Ancak bizim zam yapma lüksümüz yok. Büyükşehir’in toplu ulaşıma zam yapmaması, bizi fiyat artırma konusunda sınırlıyor. Çünkü minibüs ücretleri toplu ulaşımdan daha yüksek kalırsa yolcu, toplu ulaşımı tercih eder. Bu nedenle şu anda zararına çalışıyoruz” dedi.