Şizoaffektif bozukluk nedir, belirtileri neler? Şizoaffektif bozukluk hakkında bilinmesi gerekenler

Zihin sağlığını derinden etkileyen çeşitli rahatsızlıklar arasında yer alan şizoaffektif bozukluk, karmaşık belirtileriyle bireylerin hayatını sarsan bir psikolojik rahatsızlık olarak tanımlanıyor. Duygusal dalgalanmalarla birleşen Şizoaffektif bozukluk belirtileri, bu bozukluğun yaşamı nasıl etkilediğini daha da belirgin hale getiriyor. Peki, şizoaffektif bozukluk nedir, belirtileri nelerdir ve tedavi süreci nasıl işler?

Şizoaffektif Bozukluk Nedir?

Şizoaffektif bozukluk hem şizofreni hem de duygusal bozuklukların belirtilerini barındıran bir ruh sağlığı sorunu olarak tanımlanır. Şizofreni, düşünme tarzını, hareket etme yetisini, gerçekliği algılama biçimini ve duygusal ifadeyi etkilerken; duygudurum bozuklukları duygusal durumları, enerji seviyelerini ve davranışları değiştirir.

Şizoaffektif Bozukluğun Türleri Nelerdir?

Şizoaffektif bozukluğun iki ana türü bulunuyor ve bu türler yaşanan duygudurum bozukluğu belirtilerine şu semptomlara ayrılır:

• Bipolar tip: Kişi, birkaç gün süren aşırı coşku (mani) ve ardından gelen derin düşüşler (depresyon) yaşayabilir. Bu süreçte, sinirlilikle birlikte artan enerji döneminin ardından üzüntüyle birlikte gelen düşük enerji dönemi görülebilir.
• Depresif tip: Bu tür davranış durumunda yalnızca düşüşler (depresyon) yaşanır. Ruh hali genel olarak karamsar olup, birey günlük aktivitelerini sürdürmekte güçlük çekebilir. Umutsuzluk hisleri de bu duruma eşlik edebilir.

Şizoaffektif Bozukluk Belirtileri

• Halüsinasyonlar ve Sanrılar: Bu kişiler, gerçek olmayan sesler veya görüntüler duyup görebilirler. Sanrılar ise, mantıksal temeli olmayan düşünce ve inançlar olarak karşımıza çıkar; örneğin, birinin kendisine zarar vermek istediğine dair yanlış bir inanç geliştirebilirler.
• Düşünce Bozuklukları ve İletişim Zorlukları: Şizoaffektif bozukluğu olanlar, düşüncelerini düzenlemek ve başkalarıyla anlamlı bir şekilde iletişim kurmakta zorlanabilirler. Konuşmalarında düzensizlikler olabilir ve düşüncelerini organize etmede zorluk çekebilirler.

Duygusal Belirtiler

• Depresyon Belirtileri: Üzüntü, umutsuzluk, enerji kaybı, ilgi eksikliği ve motivasyon kaybı gibi belirtiler yaşanabilir. Bu durum, günlük yaşam aktivitelerini ve genel refahı olumsuz etkileyebilir.
• Mani Belirtileri: Mani dönemlerinde, bireyler yüksek enerji seviyeleri, aşırı neşe, hızlı düşünce akışı, aşırı konuşma ve riskli davranışlar sergileyebilirler. Bu dönemlerde kontrolsüz ve abartılı davranışlarda bulunmaları sık görülür.

Şizoaffektif Bozukluğa Ne Sebep Olur?

Şizoaffektif bozukluğun kesin kökenleri henüz bilinmiyor. Ancak araştırmacılar, bu duruma katkıda bulunan çeşitli faktörlerin mevcut olduğunu inanılıyor:

• Genetik Faktörler: Farklı genler arasında meydana gelen genetik değişiklikler (varyantlar) şizoaffektif bozukluk riskini artırabilir. Hangi genlerin bu durumdan sorumlu olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, genetiğin bu hastalığın gelişimindeki rolü hakkında daha fazla bilgi edinmeye yönelik araştırmalar devam ediyor.
• Beyin Kimyasalları: Beyindeki sinir hücrelerinin iletişimini sağlayan nörotransmitter adı verilen kimyasallar bu bozukluğun gelişiminde önemli bir rol oynuyor. Araştırmalar, dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi belirli nörotransmitterlerin anormalliklerinin, sinir hücreleri arasındaki iletişimi etkileyebileceğini ve bu durumun semptomların ortaya çıkmasına neden olabileceğini göstermektedir.
• Beyin Yapısı: Beynin bazı bölgelerinin (hipokampus, talamus ve beyaz madde gibi) boyut ve yapı anormallikleri de bu bozukluğun belirtilerinin ortaya çıkmasında etkili olabilir.

Şizoaffektif Bozukluk Tedavi Süreci

Şizoaffektif bozukluğun tedavi süreçleri, bu durumun karmaşık doğasına uygun şekilde çok boyutlu bir yaklaşım gerektirir. Farklı tedavi yöntemlerinin bir arada kullanılması, hastaların semptomlarını yönetmelerine ve yaşam kalitelerini artırmalarına yardımcı olur. Bu yöntemler arasında ilaç tedavisi, psikoterapi ve çeşitli destekleyici tedaviler yer alıyor.

• Antipsikotik ve Antidepresan İlaçlar: Antipsikotik ilaçlar, şizofrenik belirtileri (halüsinasyonlar ve sanrılar) kontrol altına alırken, antidepresanlar ise depresyon belirtilerini hafifletmek amacıyla kullanılır.
• Duygudurum Düzenleyiciler: Bu ilaçlar, bireylerin mani ve depresyon belirtilerini dengelemeye yardımcı olur ve duygusal dalgalanmaları kontrol altına alır.
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, bireylerin düşünce ve davranış kalıplarını anlamalarına yardımcı olarak olumsuz düşünce yapılarının değişmesine olanak tanır.
• Diğer Psikoterapi Yöntemleri: Şizoaffektif bozukluğun tedavisinde, bireylerin ihtiyaçlarına göre uyarlanabilen çeşitli psikoterapi yöntemleri, danışanların ruhsal sağlığını desteklemek için kullanılabilir.
• Aile Terapisi ve Destek Grupları: Aile terapisi, danışanın yakınlarıyla olan ilişkilerini güçlendirirken, destek grupları benzer deneyimler yaşayan kişilerle bağlantı kurma imkanı sağlar.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Stres Yönetimi: Sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve stres yönetimi teknikleri, şizoaffektif bozukluğa sahip bireylerin semptomlarını kontrol altında tutmalarına ve genel iyilik hallerini artırmalarına yardımcı olabilir.