Bilişim uzmanları anlattı: Çocuklar için sosyal medya yaş sınırı kaç olmalı?

Çocukların sosyal medya platformlarından olumsuz etkilenmelerinin önüne geçilmesi için dünya genelinde çalışmalar yapılırken, Türkiye de yeni bir düzenlemeyi hayata geçirmek için hazırlanıyor.

Bu kapsamda, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ve ilgili kurumlar, çocukları sosyal medyanın zararlarından korumak için yasal düzenleme hazırlıklarına devam ediyor.  Düzenlemenin hayata geçirilmesi sonrasında 16 yaş altındaki çocukların sosyal medyayı ebeveyn kontrolünde kullanması hedefleniyor.

Bilişim uzmanları, söz konusu planlama ve dünyada çocuklara yönelik sosyal medya düzenlemelerine ilişkin açıklamalarda bulundu. Uygulamanın çocukların dijital ortamdaki tehlikelerden korunması adına önemli olduğunu vurgulayan uzmanlar, hangi yaş grubundaki çocukların en riskli gruplar arasında yer aldığını da anlattı.

“ZİHİNSEL SAĞLIĞI BOZACAK ORTAMLARA MARUZ KALIYORLAR”

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Bilgi Güvenliği Derneği Başkanı da olan Alkan, dijital platformların çocukları yoğun şekilde etkilediğini belirtti.

Özellikle 12-16 yaş arasındaki çocukların en riskli gruplar arasında yer aldığını vurgulayan Alkan, "Çocuklar, sosyal medyada siber zorbalık başta olmak üzere zararlı içeriklere, şiddete ve uyuşturucu ile kumar gibi zihinsel sağlığı bozacak ortamlara maruz kalıyorlar” diye konuştu.

Alkan, çocuklarda çok ciddi zihinsel problemlerin görülebildiğine işaret ettiği konuşmasında, "Oxford Sözlüğü, 2024'ün en önemli kelimesini 'zihinsel çürümüşlük' diye ifade etti. Sosyal medyada bizim çocuklarımız günde 4 saate yakın zaman geçiriyor. Dünya ortalaması ise 2,5 saat civarında. Bu çocuklarımızı psikoloji olarak çok olumsuz etkiliyor” ifadelerini kullandı.

“ÇOK ZOR BİR OLAY”

Alkan, sosyal medya düzenlemesinde getirilmesi beklenen yaş sınırına ilişkin şu değerlendirmeleri yaptı:

"Mümkün olsa da her yaş grubuna düzenlemeler yapılsa. Ama çok zor bir olay. Dünyada konunun uzmanları, eğitimciler, sosyal bilimciler ve psikologlar bir araya gelerek bir sınıflandırma yoluna gittiler ve 12-16 yaş aralığı kabul gördü. En kritik aralık 12-16 yaş aralığı olduğundan düzenlemeler buraya yoğunlaştı."

Dünyada çocuklara yönelik sosyal medya düzenlemesini, ilk ve en kapsamlı Avustralya'nın hayata geçirdiği bilgisini paylaşan Alkan, şunları kaydetti:

"Avustralya, sosyal medya ve internet kısıtlamalarına yönelik çok ciddi uygulamaları yürürlüğe koydu. Yine AB'nin, ABD'nin ve dünyadaki birçok ülkenin sosyal medya denetimlerine yönelik düzenlemeleri var. Bizim de benzer şekilde bu düzenlemelere ihtiyacımız var. Bunları, sosyal medyaya sansür ya da yasak getirme gibi algılamamak lazım. Çocuklarımızı, gençlerimizi bu ortamdaki tehlikelerinden, tehditlerinden koruyabilmek için bu düzenlemeler son derece önemli."

“YAŞ GRUPLARINA AYRILMASI GEREKİYOR”

Ankara Üniversitesi (AÜ) Bilgi İşlem Daire Başkanlığında Öğretim Görevlisi ve aynı zamanda Siber Güvenlik Uzmanı Hamza Aytaç Doğanay ise yaş sınırı konusunda dengeyi sağlayacak bir çalışmanın yapılması gerektiğini söyledi.

Doğanay, "16 yaşındaki bir çocuk için izin verilmiş bir içerik, 12 yaşındaki çocuk için uygun olmayabilir. 16 yaş keskin bir sınır. Bunun yaş gruplarına ayrılması gerekiyor. Çeşitli çalışmaların ve testlerin yapılarak uygulamaya geçilmesi gerekir. AB'de de 13-16 yaş bir grup, 13 yaş altındakiler de ayrı bir grup olarak değerlendiriliyor. Bana göre, doğru bir uygulama” dedi.

Doğanay, belirli yaş altındaki çocukların internet ortamında sağlıklı içeriklere erişebilmesi için yaşlarını doğrulayabilecekleri dijital kimlik uygulamasının olması gerektiğini ifade ettiği konuşmasında, çocukların internet üzerinde karşılaşabilecekleri içeriklerden olumsuz etkilenmelerinin yüksek olduğunu söyledi.

Düzenlemenin çocukların korunması adına yapıldığına işaret eden Doğanay, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Pedagogların, psikologların, içerik sağlayıcıların, hukukçuların ve kolluk kuvvetlerinin katkıda bulunacağı bir çalışma grubunun kurulması gerektiğini düşünüyorum. Çocuklar, internet üzerinde akranlarıyla konuştuklarını zannederek, kötü niyetli kişilerle konuşabiliyor. Yakın geçmişte 'Mavi Balina' gibi bir olumsuz durumla karşılaşmıştık. Bu yüzden çocukların doğru yerlere ulaşabilmesi için bu düzenlemenin yapılması gerekiyor."

AVRUPA'DA ÇEŞİTLİ KISITLAMALAR MEVCUT

Öte yandan, Avrupa'da sosyal medya yaş düzenlemesinde çeşitli uygulamalar bulunuyor.

Sosyal medya kullanımı için Almanya'da 16, Fransa'da 15, Belçika'da 13 yaş altındaki çocukların ebeveynlerinden izin almaları gerekiyor.

İrlanda'da hükümete dijital rıza yaşının 13'ten 16'ya yükseltilmesi önerisinde bulunulurken, İspanya'da da çocukların 16 yaşına kadar cep telefonu kullanmamaları, kullananların ise sadece telefon aramalarına açık cihazları kullanmaları önerisi yapıldı.

Yunanistan'da 15 yaş altındakilerin sosyal medya kullanımını kısıtlayacak yeni uygulamaların hazırlığı yapılırken, İngiltere'de 16 yaşından küçüklere sosyal medya yasağının getirilmesi tartışılıyor.

İsveç de tıpkı Türkiye gibi sosyal medya kullanımına yaş sınırı getirmeyi planlayan ülkeler arasında yer alıyor.